Silicon Valley is een sekte die de ideologie van Ayn Rand aanhangt. De moraal: weg met de samenleving, alles voor het individu.
Technologie maakt meer kapot dan je lief is en dat is nu juist de bedoeling. De vertegenwoordigers van de tech-bedrijven uit Silicon Valley nemen vaak en graag het woord ‘disruptief’ in de mond als ze praten over de impact van hun handel. Digitale diensten destabiliseren of verwoesten complete bedrijfstakken: het hotelwezen, de taxibranche, de muziekindustrie, de media, de detailhandel in de winkelstraat. Ze claimen de publieke ruimte als bedrijfspand en verstoren de woningmarkt en binnenkort, zo verzekert men ons, het luchtruim. Maar dat is goed, meent Silicon Valley. Zo ontstaat er plek voor vernieuwing.
Wie om die vernieuwing heeft gevraagd, is doorgaans vaag. De consument, stelt de tech-entrepeneur, want die is beter af. Dat wil zeggen, de consument die niet werkzaam is in de bedrijfstak die zojuist omver is getrokken. De consument is niets gevraagd. Die wordt verondersteld de disruptieve vernieuwing als een verbetering van zijn wereld te ervaren. Marketing masseert zijn gemoed.
Non-probleem
Voor welk probleem de disruptieve digitale dienst de oplossing biedt, is vaak nog vager. Neem de boekenbranche, een bedrijfstak die al vijf eeuwen functioneert en dat zonder klagen van de consument. Niks mis met het boek, maar analoog is ouderwets want niet digitaal, stelt Silicon Valley en duwt de lezer een e-reader door de strot. Vijfduizend boeken op een apparaat van boekformaat, wie wil dat niet? Wie leest er in zijn leven vijfduizend boeken? De e-reader is de oplossing voor een probleem dat niet bestaat, een non-probleem. Dat geldt voor meer disruptieve ‘oplossingen’ uit Silicon Valley.
Wie er beter wordt van al die disruptieve vernieuwing is minder vaag. De tech-entrepeneur, natuurlijk. U denkt toch niet dat hij het voor de consument doet? Hij doet het voor zichzelf, voor het geld en het aanzien, want mensen met geld – en zeker mensen die geld verdienen met ontregelende innovatie – genieten het respect dat ooit was voorbehouden aan artsen, docenten en de pastoor.
Digitale technologie brengt een betere wereld binnen handbereik, stellen de techno-utopisten. Een wereld zonder hierarchie. Een wereld waarin iedereen zijn stem kan laten gelden. Maar wanneer iedereen tegelijk praat worden alleen de hardste schreeuwers gehoord. Hoezo geen hierarchie? Hoeveel beter is die nieuwe wereld die Silicon Valley ons voorhoudt? En beter voor wie? Voor de schreeuwers, dunkt mij.
De vrije markt is heilig
Voor disruptie bestaat een goed nederlands woord: ontwrichting. Digitale technologie belooft utopieën, maar creëert ontwrichting. Dat is ook het doel, want Silicon Valley wil de bestaande wereld afbreken en vervangen door een fantasie, de fantasie van Ayn Rand. De boeken van de in Rusland geboren en in 1926 naar Amerika geëmigeerde sciencefictionchrijfster liggen op het nachtkastje van elke tech-entrepeneur in Silicon Valley. Voorafgaand aan de digitale revolutie was haar trouwste discipel Alan Greenspan, de econoom die als machtigste man van de financiële wereld (van 1987 tot 2006 voorzitter van het Federal Reserve System) Wallstreet een handje hielp om het Witte Huis over te nemen.
Rands roman The Fountainhead schetst een wereld van ondernemers die door de overheid worden gedwarsboomd maar ze vechten terug, de vrije markt is heilig. Het was bij verschijning in 1943 een succes bij de lezers en werd zes jaar later door Hollywood-regisseur King Vidor verfilmd. Haar opus magnum (ook letterlijk: 1168 pagina’s) Atlas Shrugged werd bij verschijning in 1957 door de pers – net als The Fountainhead – negatief ontvangen. Een halve eeuw later is het in Amerika na de bijbel het populairste en meest invloedrijke boek. Voor Silicon Valley is het de bijbel.
Objectivisme
In de wereld van Ayn Rand leeft ieder individu voor zichzelf. In haar woorden: “Jij bent de wereld”. Dat individu is rationeel en denkt onafhankelijk. Hij heeft geen boodschap aan anderen, laat staan de samenleving. Hij jaagt genot en materieel succes na, geholpen door opportunisme en egoïsme. Altruïsme, een ander iets gunnen, is een teken van zwakte en voor zwakken is in de wereld van Ayn Rand geen plaats. Daar wonen alleen winnaars.
Rands filosofische gedachtengoed staat bekend als objectivisme. Er is alleen goed en kwaad, wit en zwart. Objectivisme kent geen nuances en het denken in binaire tegenstellingen sluit naadloos aan op de computerwereld van de tech-entrepeneurs uit Silicon Valley. Hun wereldwijde invloed doet de Scientologykerk van sciencefictionauteur L. Ron Hubbard, met McDonald’s een van de grootste vastgoedmagnaten van de planeet, qua impact verbleken tot kleuters. Maar hoe rationeel is liefde? Is intuïtie objectief?
Silicon Valley is een sekte, er op uit om ons aller leven duurzaam te ontwrichten, uit naam van Ayn Rands ideologie. Utopisch denken en egoïsme zijn een verwoestende combinatie, sla er de geschiedenisboeken van papier op na.
