Gotan Project uit Parijs maakte de Argentijnse volksmuziek hip in alle windstreken. Tango is een winnaar van de globalisering.
Je had er een wereldwijde en peperdure marketingcampagne tegenaan kunnen gooien, maar soms is een zuchtje genoeg om een smeulend vuur aan te blazen tot een uitslaande brand. Dat zuchtje kwam in 2001, toen Gotan Project in eigen beheer zijn debuutalbum uitbracht. La Revancha del Tango ging zonder betaalde promotie dik een miljoen maal over de toonbank (goud in Frankrijk, Zwitserland, Italië en Engeland) en tango was op slag hip.
“Gotan Project is begonnen als een gelukkig toeval, een kosmisch ongeluk”, zegt Philippe Solal, gitarist en de spil van de groep uit Parijs. Met zijn vaste studiocompaan, de Zwitser Christoph H. Müller, maakte hij midden jaren negentig elektronische dansmuziek. Voor de liefhebber: zoek naar The Boyz From Brazil of Stereo Action Limited. Of het label !Ya Basta.
Het kosmische ongeluk begon toen Eduardo Makaroff, Argentijn van geboorte en het derde groepslid van Gotan Project, op de deur van Solals studio klopte. “Hij had een Argentijnse danser meegenomen,” vertelt Solal. “Die danser wilde iets moderns met Argentijnse muziek en liet een album horen van de Argentijnse percussionist Domingo Cura.”
“Dat bracht me op het idee om tango-georiënteerde muziek te combineren met beats. In eerste instantie lukte dat niet erg, tot we gingen experimenteren met dubeffecten. Zo is Gotan Project begonnen. Soms zijn de zijwegen interessanter dan de hoofdweg.”
Gotan Project – Triptico
Olympische Spelen
Een van de eerste nummers die langs die zijweg werd geoogst was Triptico, de tweede 12 inch van de groep, in 2000 verschenen. In lounge-kringen, die op dat moment de deuren openden voor een scala aan onderbelichte muziekstijlen van exotische origine, was het nummer een regelrechte sensatie. Solal: “Dat was het moment waarop we ons afvroegen: zouden we dit ook live kunnen doen?”
En dat konden ze. In 2002 stond Gotan Project – het centrale trio, bijgestaan door zangeres Cristina Vilallonga en een aantal gastmuzikanten – met een gesoigneetde show op het toneel. Ook album numero dos, Lunático uit 2006, werd gevolgd door een tournee. Wie het heeft gemist, kan terecht bij het dubbelalbum Live, met een schijf voor elke toer.
De tangotriomf was toen al als een lopend vuur over de continenten gegaan. De muziek van Gotan Project was te horen in documentaires en onder commercials; in tv-series en films; werd door Amerikaanse turnsters gebruikt als muzikale ondersteuning van hun gymnastische uitvoeringen, zoals tijdens de Olympische Spelen van 2008 in Beijing. Ook BBC’s Top Gear en Steven Soderbergs hitfilm Ocean’s Twelve snoepten van Gotan Projects tangotaart.
Gotan Project – Una Musica Brutal
Electro tango
Het succes van Gotan Project heeft er mede voor gezorgd dat tango in de eenentwintigste eeuw een serieuze herwaardering beleefde. Het genre heeft zich in stilistisch opzicht ook vernieuwd. Electro tango – met Argentijnse acts als Tanghetto, Narcotango, Bojafondo en Otros Aires of Europese groepen als Electrocutango (Noorwegen) en Hi Perspective (Parijs) – is een typisch postmodern genre, dat electronica mengt met traditionele tango. Die aanpak werd gepionierd door Grace Jones op haar hitsingle uit 1981, I’ve Seen That Face Before (Libertango).
Toch ziet Solal elektronische muziek niet als de beste manier om ‘iets moderns’ te doen. “De meest interessante nieuwe tango muziek komt niet uit de hoek van electro tango, maar van jonge mensen die het genre met een open blik benaderen en een collage van stijlen creëren. Gotan Project is geen collage; we wilden iets toevoegen aan de bekende, bijna doodgespeelde standaards.”
Solal doelt op de nuevo tango, die elementen uit jazz, reggae en salsa toevoegt aan de traditionele tango. Hij vergelijkt de muzikale kruisbestuiving met de fusion keuken, “Je kunt het makkelijk verknallen. Wanneer je Braziliaans en Japans eten samenvoegt, moet je goed opletten; het hangt op de details. Dub werkt heel goed met tango en dat komt volgens mij door de Afrikaanse wortels van het genre. De eersten die tango speelden waren Afrikaanse immigranten in Argentinië.”
Grace Jones – I’ve Seen That Face Before (Libertango)
Afrikaanse wortels
De groepsnaam is het product van een woordspelletje, al vesre (omgekeerd), dat populair is in de variant van het Spaans dat in Buenos Aires en het nabij gelegenUruguay wordt gesproken. Draai de lettergrepen van het woord tango om en je krijgt de naam van de groep die het genre naar de nieuwe eeuw tilde.
“Tango is geboren als zwarte muziek,” doceert Solal. “Vervolgens werd het steeds blanker, onder invloed van blanke immigranten uit Europa. De percussie verdween naar de achtergrond en instrumenten als viool en bandeon werden prominenter. Daaruit is de tango ontstaan zoals we die kennen.”
“Doordat we de percussie benadrukken, brengt Gotan Project tango terug naar zijn wortels. Dat was overigens geen vooropgezet plan, zo blijkt het achteraf te zijn uitgepakt. Dub is deel van het Afrikaanse element, via Jamaica. In tango – of muziek in het algemeen – kun je geen purist zijn. Wat is puur? Er bestaat geen pure muziek.”
In 2010 verscheen het derde album van Gotan Project, Tango 3.0, dat voorzichtig varieert op het succesgeluid. “Het heeft geen zin om jezelf te herhalen,” meent Solal. “Maar we zijn er erg trots op dat Gotan Project deel is geworden van de tango geschiedenis.”
Al verkochten ze twee miljoen albums, rijk zijn de muzikanten er niet van geworden. Solal: “Al het geld wordt geïnvesteerd in de groep en de muziek. Maar zo willen we het. Je hebt misschien maar een kleine auto, maar je zit zelf achter het stuur.”
