Favoriete films kun je keer op keer zien. Een collega vroeg me om tien films te delen waarop ik persoonlijk nooit raak uitgekeken.
Favoriete films: Lone Star (John Sayles, 1996)
Lone Star van de grand old man van de Amerikaanse indie-cinema – die tevens het scenario schreef – is nooit in Nederland uitgekomen, ook niet op dvd. (De Engelse uitgave is online te vinden.) Eigentijdse western meets film noir meets Italiaans relatiedrama. Elke scène, iedere dialoog, elk personage is raak. Het is een queeste: wat voor man was mijn vader en wie ben ik? Met een daverende verrassing en een van de mooiste eindes ooit. Bovendien, als je er even over nadenkt, een behoorlijk controversieel slot. Menselijk en meesterlijk.
Favoriete films: Late Spring (Yasujirō Ozu, 1949)
De film waarin Ozu zijn stem, zijn vorm en zijn thema vindt, de eerste van dertien meesterwerken op rij, gemaakt tussen 1949 en zijn dood in 1963. Ik sla deze persoonlijk (nog) hoger aan dan het befaamde Tokyo Story. Opmerkelijk: één van de eerste films met omgevingsgeluid prominent op de geluidsband. In 1949 nog ongebruikelijk: de stillevens, panorama’s en wolkenluchten die scènes markeren; tegenwoordig zo gewoon dat het niet meer opvalt. Gezin en zorg, familierelaties, in strakke en consequente stijl gedraaid in zwart-wit: Late Spring verslaat het gehypte Roma van Alfonso Cuarón op alle fronten. Ozu is dan ook mijn favoriete regisseur.
Favoriete films: Memories of Murder (Joon-ho Bong, 2003)
Op het Koreaanse platteland kan een verkrachter annex moordenaar ongehinderd zijn gang gaan omdat de lokale politie stuntelt. Galgenhumor, thriller, slapstick en drama vermengen zich tot een genadeloos portret van de menselijke natuur: domheid, agressie en gebrek aan inlevingsvermogen belemmeren de speurtocht. Schitterend gefotografeerd stelt de film vragen over gezag, (bij)geloof en waarheidsvinding. Memories of Murder wees de wereld er op dat de cinema uit Zuid-Korea tot de eredivisie is toegetreden. En bracht de makers van True Detective en La Isla Minima op ideeën.
Favoriete films: M (Fritz Lang, 1931)
Fritz Lang staat aan de wieg van meerdere filmgenres. Met Metropolis en Frau in Mond vond hij de sciencefictionfilm uit. Met Spione en de Dr. Mabuse-reeks de avonturen annex spionagefilm. M is de moeder aller suspense thrillers, met de eerste seriemoordenoor uit de filmgeschiedenis. Hoewel het zijn eerste geluidsfilm is maakt de regisseur briljant gebruik van de geluidsband: de schurk wordt getypeerd via het muziekmotief dat we hem bij zijn introductie horen fluiten. Die operatechniek kreeg navolging van Ennio Morricone in zijn befaamde score voor Once Upon a Time in the West.
Favoriete films: Blade Runner (Ridley Scott, 1982)
Er is sciencefictionfilm vóór 2001: A Space Odyssey en er is sciencefictionfilm na 2001: A Space Odyssey. Iets dergelijks gaat op voor Blade Runner. Het verschil? Philip K. Dick, op wiens roman Do Androids Dream of Electric Sheep? regisseur Ridley Scott zijn film baseerde. Hoeveel van Arthur C. Clarke’s romans en verhalen zijn bewerkt tot film of tv-serie? En hoeveel van Philip K. Dick? Is Black Mirror denkbaar zonder PKD? Ik bedoel maar, zegt deze Dickhead.
Favoriete films: 8½ (Federico Fellini, 1963)
Er zijn genoeg dagen waarop ik meen dat dit de beste film ooit gemaakt is. Het is zeker de beste metafilm, een film die over film gaat. En dan dat einde, een ode aan het leven en de verbeelding. La Dolce Vita heeft de reputatie, begrijpelijk, maar dit is ‘m.
Favoriete films: Ran (Akira Kurosawa, 1985)
Via Kurosawa ontdekte ik de Japanse cinema. Yôjimbô was een kaakslag, Seven Samurai de knock-out. Zijn samoeraifilms ogen en voelen als westerns. Seven Samurai is de beste actie-avonturenfilm die de filmkijker zich kan wensen. Ran (‘Chaos’), gemaakt tegen het einde van een lang en productief leven, neemt de regisseur letterlijk afstand en registreert via telelens een inktzwart kleurspektakel. De laatste en fatale veldslag is wat mij betreft de beste actiescène op celluloid gevangen, een ballet van kleur, beweging en driest geweld. Door deze King Lear-bewerking sluipt een Lady Macbeth.
Favoriete films: Orphée (Jean Cocteau, 1950)
Als film een droom is, zoals veel filmmakers menen, dan is Jean Cocteau de eerste lucide dromer van het filmdoenk. Van Orson Welles en Jean-Luc Godard tot Alejandro Jodorowsky en David Lynch, het zijn allen kinderen van Cocteau. De Griekse mythen zijn de superheldensagen van alle tijden. In 2019 in gerestaureerde versie opnieuw uitgekomen op Blueray.
Favoriete films: Rear Window (Alfred Hitchcock, 1954)
De cameralens reduceert de kijker tot buitenstaander, een voyeur—aldus David Hockney. Alfred Hitchcock doet precies dát met zijn publiek en zijn protagonist, een geblesseerde fotograaf die vanuit een rolstoel zijn buren begluurt. Hoofdrollen, bijrollen, script, camerawerk, regie, belichting: alles is top aan Rear Window. Het is een tour de force, de camera verlaat nimmer de woonkamer van de fotograaf en gebruikt diens raam als filmscherm. Het lijkt een thriller, maar is een film over man-vrouwrelaties. Hitchcocks beste en wellicht de perfecte film.
Favoriete films: Sunset Blvd. (Billy Wilder, 1950)
Mediabeelden vervangen de werkelijkheid. Roem leidt tot waan. Sunset Blvd. is ongetwijfeld onovertroffen in zijn schets van Hollywoods droomfabriek als broedplaats van nachtmerries. Femme fatale, man die valt voor verleiding, moord—dit is Billy Wilders metafilm noir. En zoals elke Wilder met een knaller van een slotzin: “Mr. DeMille, I’m ready for my close-up”. Film als koortsdroom.
