Volendam heeft een unieke plek in de Nederpop. Waarom is dat succes zelden internationaal gebleken? Kwestie van mentaliteit.
Dit stukje gaat over geografie en muziek.
Volendam is het Jamaica van Nederland. Dorp van 22.000 inwoners met een onevenredige muziekproductie en dito impact op de Nederpop. En in cultureel opzicht – net als Jamaica dat fysiek is – een eiland.
Amsterdam ligt op een onmogelijke plek, midden in een moeras, maar tenminste aan een rivier. Volendam, ook gelegen in het veen, was nog onbereikbaarder. Tot ver in de moderne tijd kon je er alleen varend over zee komen. In sociologisch opzicht was het dorp een eiland. Met een eigen cultuur dus.
Zelf kom ik uit een ander vissersdorp aan de voormalige Zuiderzee—Huizen. Dorp van kaas en haring, waar paling Volendam aan zijn faam hielp. Ik zou me moeiteloos moeten herkennen in Volendam en de Volendamse mentaliteit. Maar zo heb ik het nooit ervaren.
BZN
Dat er met Volendam iets aan de hand was, begreep ik als vroege tiener al. Joost den Draaijer sprak op Radio Veronica over palingpop wanneer hij de nieuwe single van The Cats aankondigde. Zelf vond ik BZN leuker: de Nederlandse Status Quo vóór de Engelse Status Quo zelf doorhad dat ze Status Quo moesten worden.
BZN – Bad Bad Woman (1971)
Ik heb BZN zien optreden op het eindexamenfeest van mijn middelbare school in Bussum. Dat was 1974, in de tijd dat de groep een paar hits op rij had. Kort daarna stapte zanger Jan Veerman op en verruilde Jan Keizer zijn drumstel voor de microfoon. De rock maakte plaats voor schlager op zijn Volendams. Daar zal het einde van Radio Veronica – op 31 augustus 1974 – iets mee te maken hebben gehad.
Huizen lag net als Volendam geïsoleerd, het Gooi was tot 1874 een stuk woeste grond tussen de Gelderse Vallei en het veen van Holland. In dat jaar werd de regio ontsloten door de spoorlijn naar Amsterdam. Bussum en Hilversum werden tuindorpen van de hoofdstad. Villadorpen Blaricum en Laren bleven spoorvrij, wat de gezeten elite eerder als voordeel dan als nadeel zal hebben beschouwd. En Huizen was nog steeds een uithoek, ook letterlijk (kijk maar op de kaart). Een cultureel eiland, met eigen dialect en klederdracht.
Massada
Anders dan Volendam had Huizen geen bloeiend cultureel leven. Wel leverde het dorp een bijdrage aan de Nederpop via de Molukse topband Massada (zanger Johnny en drummer Eppy Manahutu waren mijn buren, ik verzin het niet). Daniel Sahuleka, rond 1980 goed voor een aantal hits, woonde in de nieuwbouw op de meent. Focus-voorman Thijs van Leer kwam er vandaan. Dankzij Wizzguy speelde Huizen een rol bij de introductie van punk in Nederland. Maar van haringpop was geen sprake. Massada en haring, heus? Satérock, zul je bedoelen.
Massada – Latin Dance (1978)
De gloriejaren van Massada waren voorbij toen ik in 1990 voor Nieuwe Revu een reeks portretten maakte van Nederlandse pophelden uit de jaren zestig. Die ontmoetingen staan me bijna dertig jaar later nog helder voor de geest. Jan Akkerman die een privé-concert geeft. Een paar dagen logeren bij Harry Muskee in Drente. Robbie van Leeuwen die eerst aan de telefoon weigert te komen en vervolgens zijn mond houdt. Barry Hay als wandelende rock-anecdote. Eelco Gelling die wil dat ik zijn manager word.
Maar van het bezoek aan Cats-bassist Arnold Mühren en zijn populaire studio kan ik me nauwelijks iets herinneren. Schat van een man, heel bekwaam ook, echt een gentleman. Maar zo goed als uit mijn geheugen gewist, waar de rest scherp is vastgelegd. Was Mühren niet kleurrijk genoeg?
Left Side
Ik denk dat het iets anders is. Het is de geografie. En de cultuur die door die geografie wordt bepaald. In Laren staat de Sint-Jansbasiliek, het Gooi is katholiek. Behalve Huizen dan, dat is net als alle andere vissersdorpen langs de voormalige Zuiderzee – op één na – van de zwarte kous. Het verklaart waarom het geïsoleerd gelegen haringdorp ook in cultureel opzicht een eiland was. Net als Volendam.
Die ene uitzondering op de regel dat vissersdorpen langs wat sinds 1932 het IJsselmeer is, hun psalmen in een gereformeerde kerk zingen is—Volendam. Dat is katholiek. Net als het Gooi, behalve Huizen dus. Ik ben door mijn geboorteplek cultureel belast. Ik heb een blinde vlek voor Volendam.
Voor mij was Left Side geen palingpop. Ik hoorde in (Like a) Locomotion een wereldnummer, of het nu uit Volendam kwam of niet. Die internationale hit werd geproduceerd door Peter Koelewijn. In Spanje staan ze er nog steeds op te hossen.
Nu zijn we er: zet een Volendammer en een Brabo samen in de studio en je hebt goud. Eilanden zijn er om van af te varen.
