De beste films van 2018 volgens The Velvet Vox, een aanvulling op de beste films van het nieuwe millennium. Tien films uit vier continenten.
You Were Never Really Here
Wie You Were Never Really Here van de Schotse regisseur Lynne Ramsay heeft gezien, kijkt nooit meer hetzelfde naar hamers. Joaquin Phoenix speelt een getraumatiseerde oorlogsveteraan die de ontvoerde, minderjarige dochter van een politicus moet redden uit een sekshuis. Dat klinkt als een eigentijdse variant op Taxi Driver, maar er is meer aan de hand. De film verbeeldt het ontregelde bewustzijn van de antiheld en vertelt het verhaal zoals dat zich aan hem voordoet. Phoenix is fenomenaal, terwijl de regisseur speelt met beeldformaten, vertelstructuur, montage en geluid. Juist door die afwijkende aanpak komt de film aan als een, ahum, mokerslag.
Three Billboards Outside Ebbing, Missouri
Een oude Chinese wijsgeer wist: wie uit is op wraak, kan beter twee graven delven. De moeder van een vermoorde dochter, gespeeld door Frances McDormand (die daarmee de Oscar voor Beste Vrouwelijke Hoofdrol won), staat op voet van oorlog met de sheriff en diens assistent van het denkbeeldige Amerikaanse plaatsje Ebbing. Dat de zwarte komedie van de Engelse regisseur/scenarist Martin McDonagh uitgroeide tot publieksfavoriet – de beste bezochte arthousefilm van het jaar in Nederland – komt mede door de sterke rollen van Woody Harrelson en Sam Rockwell als respektievelijk sheriff en assistent. Humor en tragiek zijn elkaars spiegelbeeld.
The Florida Project
De stijl van de Amerikaanse indie-regisseur Sean Baker is on-Amerikaans, eerder Europees – noem het neo-realisme – maar setting en verhaal van The Florida Project zijn heel erg Amerikaans; een zelden vertoonde, overrompelende combinatie. In een reeks losse scènes schetst Baker hoe een zesjarig meisje, gespeeld door de debuterende Brooklynn Prince, en haar verslaafde moeder, vertolkt door de eveneens debuterende Bria Vinaite, de schoolvakantie doorkomen op een woonkazerne in Orlando, Florida, gelegen op een steenworp van Disneyland. The Florida Project, met een Willem Dafoe op zijn best, vangt de wrange realiteit in poëzie. Brooklynn Prince, inmiddels een veel gevraagde ster, doet niet alleen ijs smelten.
The Death of Stalin
Ensemblefilm met een rolbezetting van louter topacteurs (onder meer Steve Buscemi, Michael Palin en Simon Rusell Beale) over de dans om de macht in de USSR, na het overlijden van dictator Josef Stalin. The Death of Stalin is historisch kostuumdrama, maffiafilm en satire in een. De zwarte komedie van de Schotse scenarist en regisseur Armando Iannuci houdt zich grotendeels aan de historisch feiten. De film is geestig omdat het gegeven zo krankzinnig en angstaanjagend is. Wie zoekt naar een precedent komt uit bij Dr. Strangelove, vermomd als The Godfather. De film is tegelijk grimmig en hilarisch, geen kleine verdienste. Running gag: de terloops bevolen executies.
November
In schitterend zwart-wit gefotografeerd sprookje uit Estland over een jongen en een meisje die toverkrachten inroepen om de gewenste reactie op hun onbeantwoorde liefde te verwerkelijken. Met zijn magisch-realistische toon, de schitterende animaties waarin dode dingen tot leven komen en de setting van een feodale, Middeleeuwse wereld herinnert de film van regisseur Rainer Sarnet aan het werk van Tsjechische surrealist en stop-motion animator Jan Švankmajer. Deze betoverde wereld is zowel feëeriek als grimmig, een wereld waarin de doden hun dierbaren opzoeken en de pest zich voordoet als beeldschone blondine. Een wereld waarin iedereen elkaar bedriegt en zelfs de duivel zich laat neppen.
Western
Valeska Grisebach uit Berlijn is gefascineerd door het westerngenre – eenzame mannen in vreemde omgeving – en Western, haar eerste film in ruim tien jaar, plaatst een groepje Duitse bouwvakkers tegenover de bewoners van een dorpje diep in de provincie van Bulgarije. De film is neorealisme van het zuiverste water: in quasi-documentairestijl, gespeeld door niet-professionele acteurs, overwint de de zwijgzame held in een reeks op zichzelf staande scènes taalproblemen en cultuurverschillen, daarbij geholpen door een rondzwervend paard. Juist door zijn ingetogen, bijna minimalistische toon heeft de film grote zeggingskracht. Verzamelde een reeks onderscheidingen op filmfestivals wereldwijd.
Shoplifters
Het sociaal bewogen Shoplifters – winnaar Gouden Palm van Cannes 2018 – is diep ontroerend, stelt indringende vragen, maar wordt nimmer sentimenteel. De film verhaalt over een pseudo-gezin, gecentreerd rond een oude weduwe. Dat ontfermt zich over een vijfjarig meisje dat door haar ruziënde ouders letterlijk in de kou is gezet. Tegenover de kilte van de prestatiemaatschappij staat de warmte van een bont gezelschap sjoemelaars. Hirokazu Koreeda is vaak vergeleken met de Japanse meester van het familiedrama, Yasujirō Ozu. Hier overtreft hij zichzelf, en evenaart zijn voorganger. Volgens de Belgische regisseur Jan Matthys is familie het meest universele thema. Dan is Shoplifters de meest universele én meest actuele film van het jaar.
Burning
Hae-Mi, de jonge vrouw die het scharnier vormt van een mysterieuze driehoeksverhouding, staat op eigen benen, maar heeft de geest van een kind. Fantasie en werkelijkheid lopen door elkaar en dat geldt tevens voor de levens van haar minnaars, de introverte boerenzoon Jong-su en de hippe kakker Ben. Mensen vertellen elkaar van alles, ook over zichzelf, maar wat is daarvan waar? Burning, de eerste film in acht jaar van de Zuid-Koreaanse schrijver/regisseur Chang-dong Lee, is zowel psychologisch drama als thriller en studie in vervreemding. De droge, quasi-documentaire verstelstijl en de allengs surrealistischer verwikkelingen werken hypnotiserend. Een koortsdroom van een film.
Las herederas
Tv- en documentairemaker Marcelo Martinessi plaatst Paraguay als filmland op de wereldkaart met zijn speelfilmdebuut over een verarmd lesbisch stel op leeftijd, waarvan de dominante van het koppel wegens schulden de gevangenis in moet. De achtergebleven geliefde hervindt zichzelf én haar vrijheid in een haarscherp geregisseerde allegorie over Martinessi’s thuisland, met zijn starre sociale hierarchie, klassecultuur en roddelende douarières. Theateractrice Ana Brun schittert in haar eerste filmrol; ze acteert de verwarring van haar uit de gratie gevallen personage voornamelijk met ogen en mimiek. Las herederas (De erfgenamen) won de Zilveren Beer van het filmfestival in Berlijn.
Cold War
Uitgeroepen tot de beste Europese film van 2018, alom onthaald met laaiende kritieken en – heus waar – ondersteund door een tv-reclamecampagne. En dat alles voor een in ‘ouderwets’ zwart-wit gedraaide film in een exotische taal, Pools. Cold War van Pawel Pawlewski, regisseur van het met een Oscar bekroonde Ida uit 2013, vertelt via een reeks op zichzelf staande episodes, gesitueerd in het Europa van de jaren vijftig, de gedoemde liefdesrelatie van twee zielen die niet zonder of met elkaar kunnen leven. Niet in hun communistische vaderland noch in het vrije westen. De filmtitel verwijst zowel naar de periode als de relatie. Met de mooiste slotzin van het filmjaar.
