Drie decennia na hun grootste successen heeft Simple Minds zichzelf opnieuw uitgevonden. Ooggetuigeverslag van een markante metamorfose.
“Waar sta je?”
Bij Aankomst 1, zoals aangegeven op de website en de informatieborden.
“Wij zijn bij Aankomst 2. Wacht, ik geef je Charlie.”
Schiphol tijdens de zomer van 2022 is een zooitje en dit kan er ook wel bij. De informatie over de aankomst van BA 434 vanaf London Heathrow deugt niet en ik sta bij de verkeerde douanefuik. Een minuut dringen door de massa later zien we elkaar. Jim Kerr grijnst, het weerzien is hartelijk.
We slenteren door de aankomsthal en spelen de toerist, met zonnebrillen, petjes en rolkoffers als attribuut. De rest van de groep is ons twintig meter vooruit: de boomlange bassist Ged Grimes, zangeres Sarah Brown, gitarist en zanger Gordon ‘Gordy’ Goudie, drumster Cherisse Osei en toetseniste Berenice Scott. Daarachter wandelt Charlie Burchill, jeugdvriend van Jim en het muzikale fundament van de band. Buiten wacht de toerbus, we stappen in.
Reisdoel: Groningen, waar Simple Minds optreedt als hoofdact van een festival in het stadspark. Het is concert nummer 45, exact halverwege de tournee die begon op 31 maart in de Wembley Arena in Londen en op 13 augustus afsluit voor het kasteel in Edinburgh met een benefietconcert voor UNICEF. Hallen en festivals, veel buitenlucht. Negenentachtig concerten in 135 dagen. Moyenne: twee dagen op, één dag af.
We rijden over de brug bij Muiderberg de polder in. De wegbermen zijn kilometers lang gekoloniseerd door berenklauw, een invasieve exoot. Jim, Charlie en ik zitten voor in de bus en kletsen bij. Ze willen weten wat ik vind van Pistol, Danny Boyle’s tv-serie over Sex Pistols. Disney doet punk? Who killed Bambi, reageer ik. Jim vertelt dat Yasmin, de dochter uit zijn huwelijk met Chrissie Hynde, haar moeder vroeg hoe het is om als historisch personage in een tv-serie te fungeren. Best cool, was het antwoord.
Vision Thing
De groep oogt als herboren, er is nieuwe energie. Dit is een andere Simple Minds dan de wave band die ik leerde kennen in1982. Het is niet de hitband die in 1989 op meerdere continenten stadions wist te vullen. Het is zeker niet de groep die zich in het nieuwe millennium vanuit geslagen positie oprichtte. Het is ook niet de band die 2012 terugkeerde naar zijn wortels. En toch is dit zevental – als Sly & The Family Stone inclusief in termen van sekse en kleur – onmiskenbaar Simple Minds.
Simple Minds 2022: vlnr Charlie Burchill, Gordon Goudie, Ged Grimes, Sarah Brown, Cherisse Osei, Jim Kerr, Berenice Scott (foto: James Monkman)
“Het zou niet moeten kunnen werken,” zegt Jim Kerr als we twee maanden later bellen, de tournee zit er op. “Ik ken geen precedent van een groep die zich zo ingrijpend heeft aangepast zonder zijn geluid en identiteit te verliezen. De groep is totaal anders dan, zeg, tien jaar geleden. Bijna onherkenbaar.”
Voor de 25.000 man en vrouw in het Stadspark van Groningen is Simple Minds nog steeds heel herkenbaar. Ook als ze een nummer spelen dat het publiek nog nauwelijks heeft gehoord; de jubel van Vision Thing gaat er vanaf de eerste noot in als koek. Het is pas de vierde keer dat ze het live doen, Oslo had een week daarvoor de première. “Als je geen nieuwe nummers speelt, word je een museumstuk”, meent Kerr. Hij is tijdens de tournee 63 jaar geworden en nog lang niet rijp voor het archief.
Schuilen in schoonheid
Vision Thing is het openingsnummer van het nieuwe album, Direction of the Heart. De tekst gaat zo: I walked into an empty room and came across a version of me. Dat was toen Kerr op zolder de plakboeken vond die zijn ouders over de groep hadden bijgehouden. Hij las die vergeelde stukken en wist: die persoon ben ik niet meer. Simple Minds is een band in flux, maar die gretigheid van toen, die is hij nooit kwijtgeraakt.
Ik zeg wel eens: ik schuil in schoonheid. Daarmee bedoel ik dat kunst – schoonheid – het leven glans geeft, het is balsem voor de menselijke conditie. Jim Kerr denkt er net zo over. “Ik dank de hemel op mijn blote knieën dat ik een uitlaatklep heb; mijn kunst, mijn muziek. Daar kan ik in verdwijnen. Zo kan ik alle negativiteit uitbannen die anders je stemming, je houding, je mentaliteit zou beïnvloeden of zelfs overnemen.”
Op de telefoonlijn is het even stil. Dan hoor ik Kerr zeggen: “Kunst, in mijn geval muziek, is iets fantastisch. Helemaal als je er anderen mee kunt bereiken. Als dat lukt, is de beloning niet geld of roem. De beloning is dat het me minder alleen maakt. Mensen snappen het. Dat betekent dat ik niet de enige ben.”
Choreografie
Het is de op twee na langste dag van het jaar als Simple Minds speelt in Groningen. Ze staan geprogrammeerd als slotact, wat betekent ze de schemering als decor hebben. De groep heeft drie kleedkamers: een voor de vrouwen, een voor de mannen en een voor Kerr. De backstage kantine is al gesloten, de muzikanten zullen na afloop van het concert eten in de kleedkamer.
“De beloning is niet geld of roem. De beloning is dat het me minder alleen maakt.”
Gordy Goudie is de enige in de groep die rookt. Als hij zich heeft omgekleed trekt hij buiten de kleedkamer aan een zelfgerolde sigaret. Het is zijn ritueel, voor het optreden een saffie. “Een moment van concentratie en reflectie voor de gig.” En een sigaret na afloop, daar kijkt hij naar uit. “Als beloning.” Als roker ken ik dat idee en rook met hem mee.
In april zag ik Simple Minds in de Ziggo Dome, vanaf de eerste ring. In Groningen sta ik op het toneel, achter de gitaartechnicus. Het geeft een goed zicht op de dynamiek van de band aan het werk. Hoe het concert ook een choreografie is van paraderende en poserende muzikanten, een toneelstuk met de bandleden als personage.
Visuele dynamiek
Als de laatste noten van Sanctify Yourself uitwaaien over het Stadspark, snellen we de podiumtrap af. Jim komt naast me lopen, hij bevestigt mijn indrukken. “De bandleden zijn karakters in een voorstelling. De kleine vrouw achter het drumstel die klinkt als een locomotief. De blondine achter de toetsen. De boomlange bassist. Het zijn personages.”
Lopend naar de kleedkamers praat Jim door. “De show duurt twee uur, dat is lang. Er moet afwisseling zijn in de presentatie.” Inderdaad, na twintig minuten heb je de danspasjes van Mick Jagger wel gezien. “Visuele dynamiek is net zo belangrijk als de muziek.”
Gordon Goudie (zittend) en Jim Kerr (foto: James Monkman)
Na afloop is er niet veel tijd om te eten, het Stadspark moet om middernacht leeg zijn. Er worden salades naar binnen geschrokt, de Thaise maaltijd blijft onaangeroerd, Gordy Goudie rookt zijn sigaret. Om half een staan we in het hotel, iedereen gaat direct slapen. Morgen is er weer een dag: de terugreis naar Schiphol en – voor de band – Engeland.
Nieuw publiek
Tweede Paasdag 2015, Simple Minds speelt in de City Hall in Newcastle. Ik sta bij de artiesteningang te praten met fans die wachten op Jim Kerr en een handtekening. De groep doet een tournee langs de klassieke theaters waar in de Engelse provincie het culturele leven rond is georganiseerd. De fans zijn jong, een nieuw publiek. Het album van dat moment, Big Music, is door de muziekpers – voor het eerst in dertig jaar – met gejuich ontvangen.
Op het toneel van de City Hall staat de bezetting van de 5 x 5 tournee, aangevuld met zangeres Sarah Brown. In 2012 herontdekte Simple Minds het eigen verleden door uitsluitend nummers van hun eerste vijf albums te spelen – vijf per plaat. Bassist Ged Grimes is inmiddels vijf jaar vaste kracht. Andy Gillespie staat sinds het album Cry uit 2002 achter de toetsen. Nieuw is Catherine AD op keyboards en zang. Mel Gaynor zit, met tussenpozen, al sinds 1982 achter het slagwerk. Niet lang meer, zal blijken.
Gaynor was drummer van dienst toen de groep in 1998 bijna implodeerde. Simple Minds werd door hun platenmaatschappij uitgeruild tegen Duran Duran; vervolgens weigerde de nieuwe platenbaas het album Our Secrets Are The Same uit te brengen (het verscheen in 2004 in de cd-box Silver). Ze schudden hun veren uit en begonnen opnieuw.
Na middernacht stappen we op de toerbus, volgende stop Edinburgh. “Ik ben niet in de muziek business gestapt voor de business”, vertelt Jim. Buiten is het gitzwart, de bus snelt als een sonde door een donkere wereld. “Zodra we ons daar mee inlieten, ging het fout. Ik ben muziek gaan maken voor de verbinding met het publiek.”
Akoestische versie
Ergens in de zomer van 2016 moet de switch zijn gemaakt. Van gelauwerde wave-veteranen naar – ja, naar wat eigenlijk? Voorbeelden zijn er eigenlijk niet, zoals mijn verwijzing naar Sly & The Family Stone al suggereerde. Het moet zijn begonnen met een wild idee van Jim: een akoestisch Simple Minds-album.
“Ik ben muziek gaan maken voor de verbinding met het publiek.”
“Ik reed op een late avond van Edinburgh naar Glasgow,” schrijft hij in een email, die zomer. “Puur toevallig hoorde ik op de autoradio King Creosote [de Schotse singer-songwriter Kenny Anderson] een akoestische versie doen van The American. Dat gaf mij de gedachte: dat idee moeten we oppikken. Laten we zien wat er uitkomt, in plaats van het angstvallig te negeren.”
Charlie Burchill was mordicus tegen, maar Acoustic kwam er. Al werd daartoe het werk aan het 2018 album Walk Between Worlds tijdelijk stilgelegd. De Acoustic tournee van 2017 introduceert de nieuwe Simple Minds aan de wereld. Na afloop van het optreden in Carré stelt Jim me voor aan drummer Cherisse Osei; ze is tevens het sociale mediagezicht van de band. Zanger en gitarist Gordy Goudie leerde ik kennen in 2010, als lid van Jims soloproject AKA Lost Boy!
In de coulissen van Simple Minds fungeerde Goudie sinds 2001 als songschrijfpartner van Charlie Burchill; na zijn arrangementen voor Acoustic staat hij op het toneel. Zangeres Sarah Brown maakt sinds 2009 deel uit van de live band; Ged Grimes, voormalig bassist van de Schotse white soulband Danny Wilson, sinds 2010.
Cherisse Osei (foto: James Monkman)
Als Simple Minds eind februari 2020 – corona is officieel nog geen pandemie – op tournee gaat, staat Berenice Scott achter de toetsen. Ze is de dochter van Robin Scott, bekend van de jaren tachtig klassieker Pop Music van M, en componeert soundtracks voor tv-series (Liar, Vigil, The Suspect). Met Osei en Goudie jaagt ze de cool factor naar arctisch niveau.
Laserfocus
Middenin die metamorfose reflecteert Jim Kerr – in 2019 aan de telefoon – op het merkwaardige traject dat de band heeft afgelegd. “We hebben meegesurfed op drie of vier golven. Allereerst punk. Zonder punk had niemand van ons de ballen gehad om een band te beginnen. En synthesizers begonnen betaalbaar te worden. Vervolgens kwam MTV, waardoor je wereldwijd huiskamers binnenstapte.En toen we dachten dat onze carrière voorbij was, kwam internet. Dat heeft ons geholpen om terug te komen.”
Wat, vreemd genoeg, ook heeft geholpen, is de covid 19-pandemie. De groep zat nog geen twee weken in de 40 Years of Hits tournee toen de wereld op slot ging. Het bracht Jim Kerr en Charlie Burchill terug naar de beginjaren van Simple Minds, toen er alleen muziek was en niets anders; geen afleiding, geen carrière, alle focus op muziek. “Die intensiteit”, zegt hij, als we na afloop van de tournee bellen. “Dan ben je voor honderd procent betrokken.”
Tijdens de lockdown vonden de jeugdvrienden zich terug in een kamer vol apparatuur. “Dat was voor het eerst sinds ik weet niet hoe lang. Twee gasten in een kamer met hun hersen, hun talent en hun verbeelding. Er waren geen afleidingen, de wereld stond stil. Er was een laserfocus dat me herinnerde aan onze jongere jaren.” Najaar 2020, vòòr Brexit een feit is, besluiten Kerr en Burchill de Italiaanse nationaliteit aan te nemen; ze wonen beiden op Sicilië.
Post-corona
Na de pandemie blijkt de wereld veranderd, het zijn zelfs revolutionaire tijden. Een Engelse, licht excentrieke singer-songwriter van 63 jaar, we kennen haar als Kate Bush, is de muziekrelevatie van 2022. Bovendien is het crisis alom. Zijn de jaren tachtig, de tijd van No future en Do it yourself – het klimaat waarin hun doorbraakalbum New Gold Dream verscheen – terug van weggeweest? Beleven new wave en post-punk een comeback? Het leven draait rondjes, als je genoeg geduld hebt.
Berenice Scott (foto: James Monkman)
Het nieuwe album Direction of the Heart hebben ze zelf geproduceerd. Dat deden ze al vaker, maar nu zijn ze brutaal genoeg om het op de hoes te zetten. Het is een dappere plaat. “Vanaf de openingsacoorden van Vision Thing voelt het als toen, maar helemaal van nu”, zegt Kerr. “De plaat is zo zeker van zichzelf.”
“Charlie is amazing”, meent Kerr. “Mensen zien dat niet.” Charlie Burchill verstaat Nederlands, hij heeft een Nederlandse vriendin. Soms sms’t hij me in het Nederlands, het is hilarisch. Na de laatste lockdown heeft de groep de afgebroken tournee van 2020 weer opgepakt, op ‘verzoek’ van de verzekering aanvankelijk in een bubbel. Niemand mag backstage, alleen muzikanten en crew zijn welkom. “De eerste weken hadden we zelfs een coronamanager mee”, vertelt Charlie. Schaterend: “Die zit inmiddels thuis – met corona.”
Act of Love
Ik zie Jim en Charlie daags na het Ziggo concert, we ontbijten in hun hotel. Het is het eerste weerzien na de pandemie. Dan is al duidelijk dat er iets broeit. Het optreden is ijzersterk, de nieuwe bezetting flexibel, de setlist verrassend. Verschillende oudere nummers hebben een afwijkend arrangement en de Engelse nummer 1-hit Belfast Child staat voor het eerste sinds 1989 op de setlist.
En ze zijn zo brutaal om het 40 Years of Hits-concert in Ziggo Dome – dat vanwege corona tot driemaal toe is uitgesteld – te openen met een nieuw nummer. Of nieuw? Act of Love is het eerste nummer dat ze schreven en het allereerste nummer dat ze speelden voor publiek. Het opende het debuutoptreden van Simple Minds, op 17 januari 1978 in Satellite City in Glasgow. Exact 44 jaar later verschijnt Act of Love online via de website van de groep en de digitale kanalen. Het ademt energie en blaakt van vertrouwen.
Jim vertelt dat de release van het nieuwe album naar voren is gehaald, het zal in het najaar verschijnen. “Russell Mael doet mee”, vertelt hij enthousiast. De zanger van Sparks zingt koortjes op Human Traffic. “Dat miste nog iets”, zegt Jim. “Ik mailde hem de muziekfiles en een dag later kreeg ik ze terug, met zijn bijdrage.” Hij is een verklaard fan van de Mael broers, hun So May We Start (uit de filmmusical Annette) klinkt als intromuziek tijdens de tournee van 2022.
Nieuw: gisse zangarrangementen
Wanneer ik Jim na afloop van de tournee bel, heb ik Direction of the Heart – hun meest bevlogen plaat sinds New Gold Dream – uitgebreid kunnen beluisteren. Al valt het niet direct op, maar het twintigste studioalbum van Simple Minds heeft iets nieuws te bieden: meerstemmige zangpartijen en slimme koortjes.
Ged Grimes (foto: James Monkman)
“Helemaal waar”, reageert hij. Hij geeft het krediet aan Andy Wright, producer van de voorlaatste plaat, Walking Between Worlds, en aan Gary Clarke, voormalig zanger van de Schotse jaren tachtig groep Danny Wilson. “Gary Clarke is een geweldige zanger, hij heeft op mijn verzoek harmonieën toegevoegd. Het is een bewuste poging om de zangpartijen bijzonder te maken. Live hebben we de zang ook ontwikkeld. Sarah zingt, Gordy zingt, Ged zingt, Berenice zingt. Daar moet je iets mee doen.”
Direction of the Heart biedt popmuziek met een randje. “Dat randje moet er altijd zijn. Dat is waar we vandaan komen.” Het is het popliedje van drie minuten – in feite een wegwerpartikel als kauwgum – als kunstvorm. Het is de creatieve erfenis van Andy Warhol, kunst als consumptiegoed. Of consumptieartikel als kunst.
Blauwdruk
Simple Minds is in de grond van de zaak een composiet van The Velvet Underground en krautrock, vooral de proto wave van Neu! en La Düsseldorf. Het is hetzelfde bronmateriaal dat David Bowie aanboorde voor zijn vermaarde ‘Berlijnse’ albums Low en Heroes. Die platen vormen de blauwdruk van wat later new wave en post-punk is gaan heten. En zetten de parameters voor de popmuziek-met-een-randje van de 21ste eeuw.
Je kunt moeilijk ontkennen dat Simple Minds hebben meegeschreven aan die blauwdruk. Luister scherp en je hoort ze terug in – ik noem maar wat – de nieuwe plaat van Johnny Marr, Fever Dreams; het album The Gods We Can Touch van de Noorse zangeres Aurora, of, om dichter bij huis te blijven, Bitterzoet van Eefje de Visser. Dan kun je moeilijk volhouden dat die, op zijn minst, geen bedankje zijn verschuldigd aan de mannen uit Glasgow.
Vrouwen en gitaren
Ik begrijp steeds beter waarom Simple Minds 135 dagen op tournee zijn.
De ochtend na het optreden in het Groningse Stadspark laat Ged Grimes aan het ontbijt foto’s zien van zijn fietstocht door Spanje en vertelt over zijn werk buiten de groep; hij heeft een bedrijf dat muziek voor computergames produceert. Bij de eerste sigaret van de dag herinnert Gordy Goudie zich dat hij in 1985 al eens in Groningen heeft gespeeld, met zijn toenmalige band The Primevils.
In de toerbus naar Schiphol pakt Charlie zijn smartphone en toont een foto: Sarah Brown tijdens de soundcheck, met Charlie’s witte Gibson SG om haar nek. “Het lijkt Sister Rosetta Tharpe wel,” flap ik er uit en raar is die gedachte niet, want ze doet Tharpe’s Didn’t It Rain op haar soloplaat Sarah Brown Sings Mahalia Jackson. “Vrouwen met gitaren zijn zó sexy. Kan dit niet in de show?” Jim tegen Charlie: “Kun je Sarah een paar accoorden leren?” Charlie knikt.
Een week later mailt Jim me een foto van Sarah Brown op het toneel met de witte Gibson SG. Vanaf dat moment vast in de set.
Sarah Brown (foto: James Monkman)
Jim, eind augustus: “Als je een grote ruimte klein kunt laten lijken en als je mensen kunt laten springen van plezier in een tijd van onrust en crisis, doe je iets opmerkelijks. En dat is het verhaal van Simple Minds geweest, de laatste zes maanden.”
Opbeurende muziek voor onzekere tijden, meer dan een miljoen mensen waren erbij.
Dat betekent dat ik niet de enige ben.
Simple Minds: San Sebastian, 20 juli 2022
