En later het beeldscherm van computer en smartphone. Het verhaal van DJBroadcast is het verhaal van magazines in het internettijdperk.
Het boek Mary Go Wild vertelt het verhaal van de eerste 25 jaar house (en andere clubmuziek) in Nederland. Het gaat niet alleen over de muziek en de deejays slash producers, maar ook over belangwekkende zaken daar omheen, zoals labels en tijdschriften. Een subcultuur is als de ‘gewone’cultuur, maar dan in het klein.
De redactie van Mary Go Wild had me uitgenodigd om de hoofdstukken over de media te schrijven: over de ontvangst van house door de gevestigde pers van toen; over de dance-media in de jaren negentig en de dance-media in het nieuwe millennium.
Ik had er al die tijd met mijn neus bovenop gezeten, als muziekjournalist en in de jaren negentig voor enige tijd als eigenaar van het Hypercycle label. House was een van de redenen dat ik eind 1991 bij Nieuwe Revu ben vertrokken. Ik had (citaat) een klap van de house-molen gekregen (einde citaat), meende de hoofdredactie. Mijn laatste bijdrage aan Nieuwe Revu was het eerste omslagartikel over de nieuwe clubmuziek. Pointe van het stuk: house is één groot sociaal-maatschappelijk experiment.
Ik begon in 1995 een online platform (zo noemden we dat toen nog niet) dat wekelijks in het Engels berichtte over de clubmuziek uit Nederland en België, Postcard from Mokum. Grote novum was dat je op Postcard niet alleen over muziek kon lezen, maar die muziek ook kon beluisteren. Het was de vierde website in de wereld met Real Audio (wie kent dat format nog?) en de eerste die RA inzette in een journalistieke context; de drie andere sites met RA waren Amerikaanse radiostations. Met de kennis van nu zou je Postcard from Mokum het eerste muziekblog ter wereld kunnen noemen.
Voor Mary Go Wild heb ik ook het hoofdstuk over lounge aangeleverd, maar daar wil ik het hier niet over hebben. Want na deze lange introductie zijn we aangeland op het punt waar ik wil zijn: DJ Broadcast.
Van dj-gids naar website en magazine
Op een mistige februarimorgen in 2003 belde ene Victor Bakhuis. Ik had nog nooit van hem gehoord, maar hij kennelijk wel van mij (zie de lange inleiding). Als ik scherper had opgelet had ik Victors naam moeten kennen, want hij had het jaar daarvoor een dj-gids geproduceerd en daar had ik in gestaan als Enrico Riva (mijn alter ego als lounge dj slash producer, waar ik het hier dus niet over wil hebben). Die gids kende ik. Ik had zelf de informatie over Riva aangeleverd en na productie een exemplaar ontvangen.
Na de dj-gids DJBroadcast volgde de website DJBroadcast en Victor polste me voor journalistieke bijdragen. Ik herinner me de presentatie op een kegelbaan in de Amsterdamse Rivierenbuurt, dat moet april 2003 zijn geweest.
DJBroadcast Magazine nummer 1 (januari 2004)
Goeie gast, die Victor. Muziek-enthousiasteling van het klassieke soort, bruisend van ideeën en energie, en handig met geld. Hij wist waar hij het kon lospeuteren. Dat heeft hij gemeen met Barend Toet, de oprichter en eerste hoofdredacteur van (Muziekkrant) OOR, waar ik in de jaren zeventig mijn loopbaan als muziekjournalist was begonnen. Beiden komen van het Gooise matras, uit Hilversum. Zal geen toeval zijn—Hilversum: media, Gooi: geld.
Victor belde in het najaar van 2003 opnieuw. Na de djgids en de website werd DJBroadcast een tijdschrift, print magazine in het jargon van Victor die op dat moment nog communicatiewetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam studeerde, al is het wellicht feitelijker om te zeggen: stond ingeschreven. In januari 2004 verscheen het eerste nummer, met Jeff Mills op de omslag. Gedrukt op lekker goedkoop krantenpapier (op dat moment zwaar onderscheidend, want alle magazines waren glossies geworden), gratis en voor niks, in een oplage van 40.000 stuks (volgens Victor).
Krantenpapier
Victor bleef bellen. Eind januari vroeg hij of ik iemand wist die halve dagen het redactieteam van website en tijdschrift – dat waren hijzelf en Eric van de Bogaard – kon versterken. Waarom zou ik dat niet doen, stelde ik voor. Hm ja, het betaalt niet fantastisch, ontweek Victor. Dat heeft me nooit tegengehouden, zei ik terug en zo zat ik vanaf februari 2004 iedere ochtend in een leeg kantoorpand aan de Weteringschans in Amsterdam. Leeg omdat het werd verbouwd. Victor, Eric en ik zaten in de keuken, de enige nog beschikbare ruimte, te werken aan DJB#3 terwijl om ons heen de muren werden uitgebroken. Kort daarop had Victor nieuwe werkruimte gevonden.
Het DJBroadcast team: Eric, Victor en Alfred (mei 2005)
In de zomer van 2004 werd DJBroadcast gemaakt op de zolderverdieping van een historisch pand aan de Nieuwezijds Voorburgwal. Alleen toegankelijk via een laadlift vanuit de kelder. Levensgevaarlijk, bedenk je achteraf. Zonder vluchtroute in geval van brand. Het kon het enthousiasme niet dempen. Dat deden perikelen met de geldschieter wel.
Victor had het DJBroadcast-concept bedacht toen hij als stagiar rondliep bij een jong en hip marketingbureau in Amersfoort. De baas van dat bureau is een verhaal apart en daar zullen we verder over zwijgen. Wat hier telt is dat hij de rekeningen te laat of niet betaalde. Ging de nieuwe uitgave van DJBroadcast naar de drukker, hing die drukker bij Victor aan de telefoon met de mededeling: we gaan pas drukken als de vorige rekening is betaald.
Dat gebeurde net iets te vaak, waarop Victor de stoute schoenen aantrok (die hij volgens mij nooit had uitgetrokken) en besloot om DJBroadcast zelf te gaan uitgeven. Hij wist me over te halen, van avontuur ben ik nooit bang geweest. De titel werd afgekocht bij de eigenaar van het bureau uit Amersfoort en vanaf 1 januari 2005 was DJBroadcast – website en tijdschrift – een uitgave van Blueprint Media B.V. Het begon als liefdewerk, op oud papier.
Glossy met rug
In de eerste maanden werden website en tijdschrift gemaakt door twee mensen. Victor voor het uitgeefgedeelte en ik voor het redactiegedeelte. In een hoekje op het kantoor van een fris en fruitig reclamebureau, Lemon Scented Tea (kennissen van Victor), zaten we tegenover elkaar. Victor aan de telefoon en ik achter het toetsenbord van de tekstverwerker. Jarenlang heb ik dagelijks gemiddeld 1.500 woorden kopij getikt: vier berichten per dag voor de website, afgewisseld met stukken voor het blad. Zodra de omzet het toeliet, verscheen Eric op de werkvloer. Dat was al snel, in mei.
DJBroadcast Magazine nummer 18 (november 2006)
Aanvankelijk brachten we het tijdschrift uit zoals het in 2004 was gedebuteerd: met een underground-uitstraling, gedrukt op krantenpapier. Dat veranderde in 2007, toen DJBroadcast – na een tussenstop bij Victors Gooise vrienden van het bureau Claire op de Banstraat – inmiddels was beland op de chique Keizersgracht, op de bovenste etage van een pand dat in gebruik was van een internationaal actief reclamebureau. Victor wilde beter papier voor de adverteerders, ikzelf vond zo’n ruggetje aan een tijdschrift wel chic.
En zo gebeurde het, van een rag voor de underground werd DJBroadcast een glossy (of in ieder geval iets wat glossy suggereerde) voor de salontafel. Dat moet je zien als een teken des tijds. 2007 is ook het jaar waarin de eerste iPhone op de markt kwam. Maar dat had niks te maken met de keuze om DJBroadcast magazine op (een soort van) glanzend papier te drukken.
Mobiel internet
Toch zou op termijn blijken dat het een wel degelijk diepgaande invloed op het ander had. De smartphone maakte internet mobiel, dat wil zeggen: de internetgebruiker zat niet langer vast aan zijn laptop of desktop. Met de smartphone in de hand had hij altijd en overal toegang tot internet. Mobiel internet is inmiddels dominant, het is de norm geworden.
Bovendien kwamen na 2007 de sociale media op. In 2008 werd Facebook een factor, in februari 2009 brak Twitter door (ik weet het nog heel goed, het was de dag dat op Schiphol een vliegtuig uit Turkije bijna crashte—we leerden het via Twitter). Victor en Eric wilden op die ontwikkeling inhaken door kortere berichten te publiceren op de website. Ik wilde juist de andere kant uit, langere stukken, meer de diepte in. Daarmee kon je je onderscheiden, tegen de online-trend van korter en oppervlakkiger in.
DJBroadcast Magazine nummer 42 (januari – februari 2010)
Onze ideeën begonnen steeds meer uit een te lopen en ondertussen was het magazine nog steeds niet winstgevend. In de zomer van 2010 – kort nadat het Nederlandse elftal had nagelaten om wereldkampioen voetbal te worden – besloten we om mijn werkzaamheden voor de website te staken en mijn inbreng in het tijdschrift af te bouwen.Vanaf 1 juli 2011 was ik niet langer bij DJBroadcast en Blueprint Media betrokken.
Wat er nadien is gebeurd: het gratis magazine werd een betaald boek en verdween vervolgens. De publicaties op de website werden langer en langer. Longreads zijn nu de forte van DJBroadcast. Blueprint Media ging in 2012 samenwerken met het Londense mediabedrijf Protein, werd vervolgens overgenomen en is onlangs als juridische entiteit ontmanteld.
Sociale media
Ik ben weer bij het begin van dit verhaal, Mary Go Wild en de geschiedenis van de dance-media in Nederland. In de jaren negentig waren de dance-media tijdschriften van papier en inkt. Die magazines verdwenen na 2000 titel voor titel, hun rol werd overgenomen door dance-websites. Voor dance-liefhebbers was internet het dominante informatiemedium geworden.
DJBroadcast, de website, haakte in op die ontwikkeling. DJBroadcast, het tijdschrift, ging er juist tegenin, en dat was een van zijn grootste charmes. Hulde aan Victor en Eric dat ze het blad zo lang tegen de keer (en het commerciële benul) in de lucht hebben weten te houden. Het was zoiets als bonen bakken boven een kampvuur terwijl er even verderop in een magnetron prefab-maaltijden werden opgewarmd.
DJBroadcast als betaald boek: geen succes
In de ‘noughties’, de jaren nul van de nieuwe eeuw, voerden webzines de boventoon als het ging om muziekjournalistiek rond dance. Dat was de teneur van de hoofdstukken over de dance-media in Mary Go Wild, dat werd gepubliceerd in 2013. Inmiddels is ook die fase min of meer voltooid. Als het over informatievoorziening rond dance gaat is de rol van webzines overgenomen door de sociale media, Facebook voorop. Dagbladen publiceren, veel meer dan twintig jaar terug, over populaire muziek, dance incluis. Maar zelden over de underground.
Bovendien zijn dj’s, producers, promotors en dance-organisaties via allerhande digitale kanalen (denk YouTube en Soundcloud, dat werk) zelf veel actiever geworden in het binden van fans. Dance is al lang geen experiment of subcultuur meer, het is een wereldwijde industrie geworden. En internet heeft zich ontwikkeld tot een omgeving waar niet pioniers maar business de dienst uitmaakt.
Gratis bestaat niet
Er schuilt een ironie in: wat Victor en Eric in 2010 omarmden, heeft hun kindje uit de markt gedrukt. Het blijkt opnieuw: gratis bestaat niet (de gebruikers van het ‘gratis’ Facebook betalen met hun persoonlijke gegevens en, uiteindelijk, hun privacy). De geschiedenis van DJBroadcast is de recente evolutie van het medium tijdschrift in een notendop.
Sinds 1 januari 2017 is DJBroadcast een onafhankelijk online platform dat bericht over de dance underground. De band met de oorspronkelijke uitgever, Blueprint Media, is verdampt en hoofdredacteur Eelco Couvreur, bijgestaan door enkele getrouwen (veteranen en jonge honden), houdt het blad gaande met steun van de lezers, in de toekomst wellicht betalende lezers. Want gratis bestaat immers niet.
Als oude rot en grijze vos met veertig jaar (muziek)journalistiek achter de kiezen weet ik dat het persoonlijke verhaal nooit kan worden vervangen door generiek knip & plakwerk. Dat nieuwsgierigheid en enthousiasme de ziel masseren en de geest fris houden. Dat betrokkenheid geen eenrichtingsverkeer is, maar van twee kanten komt.
Die wisselwerking is het verschil tussen communicatie en marketing. Tussen liefde en werk.
Alfred Bos was mede-oprichter van Blueprint Media en van 2005 tot 2010 eindredacteur van DJBroadcast, website en magazine.
