Thomas Bidegain. Zijn debuutfilm Les Cowboys is een zoektocht, naar een verdwenen dochter en naar identiteit. Na ‘Parijs’ is de film extra actueel. Thomas Bidegain, Parijzenaar en verstokt roker, is liefhebber van klassieke films, vooral van westerns. Als filmfanaat werkte hij achter de schermen van de industrie.
In 2010 trad hij voor het voetlicht met zijn draaiboek voor Jacques Audiards Un prophète , dat de César won, de Franse Oscar. Sindsdien is hij de vaste schrijver van Audiard, wiens De rouille et d’os (2012, met Matthias Schoenaerts) en Dheepan (2015, over een immigrant uit Sri Lanka) ook in de Nederlandse bioscoop waren te zien. Daarnaast schreef Bidegain, die door zijn verblijf in Hollywood vlioiend Engels spreekt, het script van de biopic Saint Laurent (Bertrand Bonello), de thriller La résistance de l’air (Fred Grivois) en de komedie La Familie Bélier (Eric Lartigau). Zijn pen kent dus meerdere registers.
“Na Le prophète was het duidelijk dat we meer films samen zouden doen,” zegt Bidegain over de samenwerking met Audiard. “We hadden een rapport ontwikkeld. Zeker als de film nog niet op papier staat praat je er heel abstract en theoretisch over. Dan draait het om de vragen die je jezelf stelt. Er zijn veel soorten cinema, maar voor mij draait film om representatie. De film representeert een wereld en mensen.
Jacques Audiard & Thomas Bidegain
“Daar moet je als regisseur of schrijver dus over nadenken en vragen bij stellen. Welke beelden laat mijn film zien? Heb ik die beelden al eerder gezien? En de derde vraag: wat vertelt de film me over de wereld? Jacques en ik maken doorgaans genrefilms en die zijn hoogst politiek, vanwege de representatie. Je verbeeldt een wereld en binnen die wereld heeft iedere handeling of iedere keuze betekenis. Dat maakt het politiek.”
Desoriëntatie
De schrijver is zelf achter de camera gaan staan. Zijn debuut als regisseur speelt in op de verwarring van de multiculturele samenleving waarin de mensen onzeker zijn over hun rol en hun identiteit.. Les Cowboys vertelt het verhaal van een vader die zoekt naar zijn verdwenen dochter. Die heeft vrijwillig gekozen voor het islamitische geloof. Het verhaal opent tijdens een cowboyfeest waar men Frans spreekt, op zich al desorienterend. Bovendien worden in de film meerdere talen gesproken, kent het verhaal twee protagonisten en speelt de handeling zich af in meerdere landen en op meerdere continenten. Verwarring alom, ook bij de kijker. Waar komt het idee voor Les Cowboys vandaan?
Bidegain: “Een vriend van me liet me een boek zien met foto’s van mensen die zich uitdossen als cowboy. De foto’s waren genomen in Zwitserland en in de Rhônevallei in Frankrijk. Ieder weekend verkleden mensen zich als cowboy en komen bij elkaar. Soms draait het om de muziek, soms om de paarden. Er tientallen van dat soort bijeenkomsten en festivals.”
Evenwicht
Bidegain: “In Les Cowboys zien we zo’n gemeenschap van Franse cowboys. Dat is onze gemeenschap. Al dragen we geen grote cowboyhoeden, wij in het westen kleden en gedragen ons als Amerikanen. In de eerste tien minuten definieer je de werkelijkheid van de film. In die cowboygemeenschap plaats je een gesluierde vrouw. Hoe reageren we daar op? Sommigen proberen de sluier weg te rukken. Anderen verdedigen haar. Een derde wordt verliefd. En daartussen staat de sheriff, de autoriteit in deze operette, en die is sprakeloos. Hij weet niet wat hij moet doen.
“Dat is onze wereld. De dochter verdwijnt en niet alleen haar familie, maar de hele gemeenschap raakt uit evenwicht. En het kost een, twee, misschien wel drie generaties eer dat evenwicht terug is. Daar gaat de film over: aan het begin heb je een gezin en aan het slot heb je een gezin. De film laat het proces zien hoe het gezin-oude stijl een gezin-nieuwe stijl wordt. Cowboys en indianen zijn de voor de hand liggende metafoor. De vader is van de oude stempel en denkt dat hij een cowboy is. Hij ziet de Arabieren als indianen.”
Zoals in Sicario , de film van Denis Villeneuve, de Mexicanen indianen zijn…
Bidegain: “Ik ben een Bask en toen ik vroeger met mijn tien jaar oudere broer naar westerns keek, zei hij: kijk naar de indianen alsof het Basken zijn. Zo is het altijd, de ander, dat is de indiaan. In mijn film denkt de vader zo. De zoon ziet Arabieren als mensen. Dat maakt een gemeenschap of een beschaving mogelijk, kan er een evenwicht ontstaan. Er zijn veel scènes die vader en zoon spiegelen: de zoon doet niet of juist wel wat de vader deed of naliet. We moeten hopen dat onze kinderen net ietsje slimmer zijn dan wij.”
Ik vind het altijd dapper van regisseurs als ze hun protagnist afschilderen als een onsympathiek personage.
Bidegain: “Precies, je wilt niet weten wat voor gevechten met de producers dat oplevert. Het is geen aardig karakter, krijg je te horen. Nee, dat klopt, maar niet iedereen is aardig. Er lopen mean motherfuckers rond. Hun verhaal verdient het ook om verteld te worden. De vader is niet aardig; hij luistert niet, is wellicht een tikje racistisch, en sexistisch op het absurde af. Eigenlijk alles wat je kunt verwachten van de blanke man die is opgegroeid in de jaren vijftig. Hij zoekt zijn dochter en hij is blind voor de wereld.
“De spanning tussen verschillende culturen speelt heel erg in Frankrijk. Ik maak me druk over de bangmakerij. Onze samenleving zal niet uit elkaar vallen, hij zal veranderen. Conservatisme is gestoord. Alle economische studies laten zien dat immigratie positief uitwerkt op de economie. Immigranten moeten zo snel mogelijk aan het werk, dan integreren ze. Zo niet, dan ontstaat er een schaduweconomie. Wat doet de politiek? Die maakt de opvangprocedure alleen maar langer. Op die manier wordt de negatieve voorspelling bewaarheid. Ze zijn als de vader uit Les Cowboys . Ze zien immigranten als indianen, als de vijand.”
Uw script voor Dheepan en ook deze film, veel van uw scenario’s, hebben dit element, wellicht omdat ze over het leven van nu gaan.
Bidegain: “Dat komt door die representatie waar ik het eerder over had. Representatie is politiek en cinematografisch. Het uitgangsidee achter Dheepan was: als je deze film hebt gezien, kijk je nooit meer op dezelfde manier naar die gast op terrasjes en in restaurants die rozen verkoopt. En het maken van zo’n film is een politieke daad. Je kunt wel degelijk invloed hebben, simpelweg door een verhaal te vertellen.
“Een deel van Les Cowboys speelt in Pakistan. Die scènes hebben we gedraaid in Rajastahn, in noordwest India, vlakbij de grens, want in Pakistan konden we niet filmen. Twee dagen voor we met de opnamen zouden beginnen, was in Parijs de aanslag op de redactie van Charlie Hebdo. Veel Franse leden van de filmploeg waren emotioneel en zelfs bang. Ik heb ze toegesproken en gezegd: we maken een film en brengen daarmee een beetje licht in de wereld.We kunnen verhalern vertellen en daarmee de angstzaaiers tegengas geven.”
Heeft u voorbeelden of helden, regisseurs van toen die u hebben geinspireerd?
Bidegain: “Oh zeker, meer dan één. Ik ben een groot bewonderaar van John Huston. Hij is een groot verhalenverteller die heel uiteenlopende films heeft gemaakt. Ik ben ook een grote fan van Raoul Walsh. Toen we Les Cowboys voorbereidden had ik een kleine dvd-bibliotheek voor de crew meegenomen. Daarin zat ook The Naked and The Dead. Die film is puur cinema, zo moet je een verhaal vertellen. Walsh plaatst zichzelf nooit tussen de film en de kijker. Ik wilde regisseur worden nadat ik Citizen Kane had gezien. Die zag ik zag met mijn vader, toen ik tien jaar oud was. Mijn vader huilde en ik vroeg me af: hoe kan een film dat teweeg brengen. Een paar jaar later zag ik The Night of the Hunter [Charles Laughton, 1955], die haalde me onderuit.
“Een andere favoriet is Michael Curtiz [regisseur van Casablanca ], die wordt nogal onderschat. Toen ik nog op de lagere chool zat werkte de moeder van mijn beste vriendje in een bioscoop die uitsluitend klassieke films draaide. Tussen mijn achtste en mijn twintigste heb ik alle films gezien die ik wilde zien. Ik kan je niet vertellen hoe vaak ik Duck Soup [Marx Brothers] heb gezien, Casablanca , alle films van Hitchcock. Mijn probleem met de huidige Amerikaanse cinema is dat het niets meer geeft om de realiteit.”
Dat lijkt eerder voorbehouden aan de Europese cinema…
Bidegain: “Daarom ben ik zo blij dat ik films maak in Europa en dat meen ik. Ik heb gewerkt met – de Belg – Michaël Roskam, de regisseur van Rundskop . Vervolgens maakte hij in Amrika The Drop . Die film speelt in een bar die door de maffia wordt gerund en die bar is gesitueerd in Boston. Dat is een vreselijk cliché, hoe vaak hebben we dat al niet eerder gezien? Plaats die bar in Brussel of Antwerpen. Dan spreken ze drie verschillende talen en als er een personage binnenloopt, weet je niet wat je kunt verwachten. In Amerika is zo’n set-up overgerepresenteerd, in Europa ondergerepresenteerd. Daarom hebben we nog veel te representeren in Europa en dat is mooi.
“In Amerika hebben tv-series de vroegere rol van film overgenomen. Daar zie je nog wel creativiteit en complexe verhaalstructueren. Dat is ook de reden waarom het publiek tegenwoordig geen probleem heeft met uitdagende verhaallijnen en nonlineaire vertellingen. Dat komt door de tv-series. In Amerika is cinema heel generiek geworden. Het gegeven is vaak totaal krankzinning, maar de manier waarop het verhaal wordt gebracht is een en al sjabloon.”
In dat licht, hoe ziet volgens u de toekomst van de Europese cinema eruit?
Bidegain: “We zijn goed in vorm. We hebben onze cinema weten te bewaren. De situatie in Frankrijk is gunstig. De Italiaanse cinema komt weer op, daar zijn vijf of zes interessante regisseurs actief. De Spaanse regisseurs zijn sterk in opkomst. We zijn in Europa veel flexibeler dan in Amerika, daar is alles voorgekookt. Ik word graag verrast als ik naar een film kijk, dat hoort bij de filmervaring. Een tekst die ik vaak uitspreek op de set is deze—er is maar één plot: de dingen zijn niet wat ze lijken te zijn.
Ik wil ook niet alleen maar lelijke dingen zeggen over de Amerikaanse cinema. Wanneer ik films als The Master of There Will Be Blood zie, ben ik diep onder de indruk. Veel mensen beginnen over The Searchers – John Ford, 1956 – als voorbeeld voor Les Cowboys en dat geldt zeker voor de eerste helft van de film. Maar een nog veel grotere invloed is Red River – de cattle drive western van Howard Hawks uit 1948 – met John Wayne en Montgomery Clift. Dat was het voorbeeld voor de nijdige vader en de veel redelijker zoon. In Kid, de zoon uit Les Cowboys , zit ook veel van het personage dat Ricky Nelson speelt in – de briljante Howard Hawks western uit 1958 – Rio Bravo.
Wilt u iets kwijt over uw volgende film?
Bidegain: “Ik schrijf met Jacques Audiard aan het script voor zijn volgende film, naar een roman over twee broers, brute moordenaars, die jagen op een persoon. Het speelt in 1851 in Amerika, tijdens de gold rush, en ze zwerven van Oregon naar Californië. Veel fraaie natuurbeelden. En mannen met hoeden.”
Trailer Les Cowboys
