De smartphone heeft meer invloed op onze stemming dan we ons realiseren. Hij veroorzaakt de tekstnek en die maakt ons niet vrolijker.
Lichaamstaal verraadt iemands geestelijke gesteldheid. Aan gezichten kun je stemmingen en emoties aflezen. Zo ook aan de houding van het lichaam. Wie blij is maakt zich groot en steekt de handen omhoog. Wie bedroefd is zit voorover gebogen en laat letterlijk het hoofd hangen. Het lijf drukt uit wat het hart voelt.
Maar het werkt ook andersom: het lijf maakt wat het hart voelt. Die twee beïnvloeden elkaar op subtiele manieren, zodat je met je gelaatsspieren je brein kunt masseren. Wie zich een tikje down voelt, moet een glimlach op zijn gezicht toveren. Al kost het even moeite – want je bent niet in een blijmoedige bui – het loont altijd. Gegarandeerd dat je binnen tien minuten een stuk beter in je vel zit.
Hoe past de smartphone in dat verhaal? Word je van het tien maal op rij intikken van een smiley vrolijker? Gaat de telefoon van een depressieve gebruiker sneller stuk?
Stemming sturen
We gebruiken dagelijks en intensief digitale technologie om te communiceren en ons te informeren. Dat heeft onbedoelde effecten waar technici het zelden en wetenschappers het regelmatig over hebben: het maakt ons niet altijd slimmer, socialer of democratischer. We leven met de consequenties.
Meer narcistisch gedrag, meer groepsdenken, minder tolerantie voor afwijkende meningen of kritiek—dat zijn onbedoelde effecten van de smartphone op ons brein: onze cognitie en persoonlijkheid.
Er is nog iets anders, de smartphone beïnvloedt ongemerkt onze basisstemming. Niet de emotie van het moment: bevestiging—blij, afwijzing—niet blij. In die gevallen is het niet de telefoon die onze stemming bepaalt, dat is de boodschap die de telefoon overbrengt. De telefoon is slechts de boodschapper, het medium, het platform.
Niettemin stuurt de smartphone ons humeur op een manier waarop tablet, laptop en desktop niet of in mindere mate invloed hebben op ons gevoelsleven: via de lichaamshouding.
Recht achter de computer
Vijf emmers water
Ergonomie is de studie van anatomie en fysiologie in relatie tot fysieke activiteit. Wie op een te hoge stoel achter zijn bureau zit, heeft kans op rugklachten. Wie dagelijks honderden malen achter de computer klikt, kan de muis beter regelmatig van rechterhand naar linkerhand (en omgekeerd) wisselen, anders zijn RSI (repetitive strain injury) en door overbelasting ontstoken pezen een zekerheidje.
Fysiotherapeuten spreken in verband met smartphones over de iHunch (de iBochel), intensieve smartphone-gebruikers noemen het de tekstnek. Het is de naam voor een lichamelijk ongemak waarvoor die handige zakcomputer verantwoordelijk is. Hij heeft je lichaamshouding verziekt. En een verkeerde lichaamshouding betekent niet alleen een stijve nek, het kan ook resulteren in psychologische schade.
Een mensenhoofd weegt gemiddeld vierenhalf tot vijf kilo. Wanneer we onze nek voorover buigen om het telefoonscherm te lezen, loopt de druk op de nekspieren op tot vijftig kilo—vijf volle emmers water. Op termijn gaat het lichaam daar naar staan, met een ronde rug als resultaat.
De iHunch of tekstnek
Ronde ruggen
Een ronde rug is niet leuk. Niet voor afgeleefde opa’s en oma’s en ook niet voor tekstende tieners. Daar ziet Steve August, de Nieuw-Zeelandse fysiotherapeut uit het iHunch-filmpje, er in zijn praktijk steeds meer van. In internetcafé’s en koffietenten zie ik vooral trilvoeten – mensen die zenuwachtig met hun been wippen – en Steve August ziet ronde ruggen.
Klinisch depressieve mensen nemen een houding aan die griezelig lijkt op de iHunch: nek voorover gebogen, hangende schouders, armen tegen het lichaam getrokken. Die houding is het gevolg van hun emotionele staat.
Maar het werkt ook andersom: lichaamshouding beïnvloedt stemming en zelfvertrouwen. Hangende schouders maken je minder positief over jezelf, somber van stemming en angstiger van gemoed. Geen goed nieuws voor de mensen wier ogen met ronde rug aan het beeldscherm van de smartphone zijn gekleefd.
Lichaamshouding heeft ook invloed op het geheugen: ronde ruggen hebben de neiging vooral negatieve dingen te onthouden. Het is onderzocht: hoe kleiner het apparaat, hoe groter het tekstnek effect. Het werkt als volgt: hoe kleiner het apparaat, hoe meer je je lichaam moet samentrekken om het te gebruiken en hoe meer gebogen je lichaamshouding, hoe lijdzamer je je voelt. Met alle gevolgen voor assertiviteit en levensvreugd.
Selfie-itis
Voor smartphones, de kleinste computer die we dagelijks gebruiken, is dat effect het sterkst. Het neemt af voor achtereenvolgens het tablet en de laptop. Bij de desktop is het effect het kleinst, wellicht mede omdat we die gebruiken vanuit een ergonomisch verantwoorde bureaustoel.
Het Engels heeft de uitdrukking to stand up for yourself, voor jezelf opkomen. Wie zittend zijn smartphone gebruikt, is minder assertief. Het is slimmer om je smartphone staand te lezen. Of je kunt de smartphone naar je ogen toebrengen – met rechte nek op ooghoogte houden – in plaats van je nek en je ogen naar het scherm te buigen.
Wie binnenkort in internetcafé’s en koffietenten de clientèle massaal de smartphone voor het gezicht ziet houden, moet niet denken dat er een uitbraak van acute selfie-itis heeft plaatsgevonden. Hij ziet slimme smartphone-gebruikers die dit stukje hebben gelezen.
