Dit is een heel dom stukje. Het gaat over domheid. En hoe technologie ons steeds dommer maakt, wat we heel slim vinden.
Over domheid wordt doorgaans gezwegen, maar dommen laten zich luid horen. Daar zijn geen oordoppen voor.
Domheid doet de wereld draaien (stupidity makes the world go round), heeft Boy George opgemerkt en hij sprak met zelfkennis, want George wist zijn bloeiende loopbaan als zanger van het in de jaren tachtig immens populaire kwartet Culture Club bijna de nek om te draaien door zijn intieme relatie met een heroïnenaald.
Een andere popartiest, Frank Zappa, voerde zijn leven lang een kruistocht tegen domheid. Volgens de wetenschap is waterstof de bouwsteen in het universum, maar de wetenschap vergist zich, aldus Zappa. De kosmos is opgetrokken uit domheid. Hij zei het tegen een televisiecamera en trok er een vies gezicht bij.
De beroemdste wetenschapper aller tijden, Albert Einstein , zou het met Zappa eens zijn geweest. Het universum en de menselijke domheid zijn oneindig, is een beroemde uitspraak van Einstein. En van het eerste ben ik niet zeker, voegde hij daar aan toe.
Frank Zappa – I’m The Slime
Domheid is default
Domheid is, naast toeval, de belangrijkste bepalende kracht achter de geschiedenis van de mensheid. Wij, de soort die biologen Homo sapiens noemen, zijn de onbetwiste kampioen der dommen. We zijn er érg goed in. Een dag zonder domheid is een dag niet geleefd.
Er bestaat geen verdediging tegen domheid, met als gevolgd dat de planeet aan onze voeten ligt. Homo sapiens is de dominante soort op aarde. En het goede nieuws is dat we er steeds beter in worden, in domheid. Het is aanstekelijk, zo werkt het met domheid.
Bovendien is domheid in het voordeel. Het is veel moeilijker om slim te zijn dan dom. De slimmen hebben een handicap, ze zijn niet dom. Domheid is onze default-stand. Reden waarom het steeds voordeliger wordt om dom te zijn.
Finalisten Stupidity Award
Wapenwedloop tegen domheid
Volgens een recente wetenschappelijke metastudie worden we dommer. Het verschil met de Victorianen van de late negentiende eeuw – het moment waarop de wetenschap het concept intelligentie quotient (IQ) definieerde en begon te meten – en de mens van het digitale tijdperk bedraagt maar liefst 14 IQ-punten.
Daar hebben de wetenschappers een getalsmatige verklaring voor: hoog-opgeleiden krijgen gemiddeld minder kinderen dan laag-opgeleiden. Een sjieke manier om te zeggen: dommen fokken harder. Op feestjes breng ik het zo: in de wapenwedloop tegen de domheid is het onderwijs aan de verliezende hand.
Volgens Matthijs van Boxsel, auteur van De Encyclopedie van de Domheid, betekende intelligentie oorspronkelijk zoveel als het vermogen te kunnen kiezen. Dat biedt een mogelijke verklaring voor de uitkomst van de meta-studie. Er valt steeds meer te kiezen, maar ons vermogen om te kiezen neemt niet toe. Daarom lijken we steeds dommer.
In de definitie van Van Boxsel is domheid het handelen tegen beter weten in. Anders gezegd: intelligent en slim zijn niet hetzelfde. Ook intelligente mensen kunnen domme dingen doen en die zijn het gevaarlijkst. Wijsheid is het vermogen de eigen domheid te onderscheiden.
Lezing Lof der Domheid 2008
Domheid als bijeffect
Mensen van allerlei achtergrond, opleidingsniveau en status handelen dagelijks tegen beter weten in, ook politici en beleidsmakers. Dat is van alle tijden en zal zo blijven. Daar zijn we mens voor: slim genoeg om nieuwe technologie te bedenken, maar te dom om die technologie slim in te zetten.
Het is een simpele progressie: hoe meer technologie, hoe vaker dom ingezet, hoe groter de domheid. Domheid is een onbedoeld bijeffect van informatietechnologie. Use it or lose it, weten breinwetenschappers. Wie kennis of vaardigheden niet gebruikt, raakt ze kwijt. Cognitieve functies die we delegeren naar computer en smartphone ontglippen ons.
Naar de oorzaak of oorzaken van onze afnemende intelligentie heeft de metastudie niet gekeken. Ik postuleer bij deze het Donkerbruine Vermoeden van Signaal & Ruis: informatietechnologie maakt ons niet slimmer, eerder dommer. Geformuleerd als soundbite: hoe slimmer de technologie, hoe dommer de gebruiker.
10 Dumbest social media posts ever
Dom is de norm
Technologie creëert niets nieuws, maar versterkt wat al bestaat. Domheid is er altijd in overvloed geweest en ICT versterkt domheid op meer dan één manier, door onze cognitieve vermogens te verdorren én door dat effect rond te bazuinen. Zo wordt dom de norm.
Hoe meer technologie er is, hoe meer mogelijkheden we hebben om onze domheid te demonstreren. En die domheid, met dank aan de media, te verspreiden. Sociale media zijn daar extra geschikt voor, reden waarom ze bloeien.
The idiots are winning, luidde de titel van het debuutalbum van technoproducer en mathematicus James Holden. Het verscheen in 2005, inmiddels zijn we tien jaar verder en de idioten hebben de macht. Dat is geen mening, dat is een empirisch feit. James Holden is een Engelsman en binnenkort ex-EU-lid.
Over domheid wordt doorgaans gezwegen, maar nu iedereen op vakantie is kan ik het hardop zeggen. Dom is het nieuwe slim. Voor felicitaties verwijs ik naar de like-knop.
