Johannes Heil is techno producer uit Duitsland. Voor de gewezen postbode is muziekmaken een spiritueel proces. Hij vangt het moment.
Johannes Heil verpersoonlijkt de ziel van de techno uit Duitsland. Trouw aan de muziek, zonder dogmatisch te worden. Open voor avontuur, maar nooit onverantwoordelijk. Altijd op zoek, maar nimmer rusteloos.
“Voor ik begin te werken in de studio brand ik wierook en ik concentreer me op wat ik wil gaan doen. Ik probeer voor mijn geestesoog een beeld te maken. Soms rook ik een joint. Als ik die dag een beetje narrig ben of de track een rock-kantje moet hebben, drink ik ook wat van tevoren. Als ik de diepte in wil, kan het gebeuren dat ik paddenstoelen nuttig.”
Zo heeft hij zijn album 20.000 Leagues Under The Skin gemaakt, op paddenstoelen. Dat was zijn psychedelische plaat. Het was geen internationale kaskraker, net zomin als het dozijn albums dat hij sinds zijn debuut, Reality to MIDI, uitbracht. Geen punt voor Heil.
“Mijn muziek is gemaakt met liefde, niet om mijn bankrekening te spekken. Het is ook niet mijn ambitie om de nummer 1 techno producer van de wereld te worden, want dat betekent niets voor me. De beste reactie is wanneer het publiek begrijpt dat ik oprecht houd van wat ik doe.”
Johannes Heil, op 3 februari 1978 geboren in het plaatsje Ober-Mörlen in Midden-Duitsland (iets boven Frankfurt), viel als puber met zijn neus in de boter. Hij was 14 jaar oud toen hij in de kelder van een Italiaans restaurant aan de praat raakte met Heiko Laux en Anthony Rother. Laux draaide daar techno en stelde hem voor aan zijn vriend, Anthony Rother, ook aanwezig. Zonder het te beseffen was hij bevriend geraakt met het duo dat in de jaren daarna zou uitgroeien tot het hart van de Duitse techno scene. Kanzleramt, door Heiko Laux in 1994 opgericht en nog steeds actief, staat voor stevige techno. Geen watjesmuziek.
Dat is te horen aan Heils eerste producties. Die zijn van dik hout zaagt men planken en hebben nog niet de meer bezonken, reflectieve sfeer waartoe Heil na de millenniumwisseling doorgroeide.
Johannes Heil – Reality to MIDI (Kanzleramt, 1998)
Het was de bezieling die hem naar techno trok. “Ik was met vrienden op een rockfeest en toen de alcohol op was zochten we een ander feest om te drinken. Dat bleek een techno party. Het langste feest wat ik ooit heb meegemaakt! Het was geweldig, geen agressie, goeie sfeer. Ik heb daar meer mensen gesproken dan ik ooit op rockavonden heb gedaan.”
“Die technowereld was nogal exotisch voor me, want in mijn dorpje was iedereen katholiek, brave mensen die hard werkten en weinig plezier maakten. Op die technofeesten hing veel energie en ook het gevoel dat alle aanwezigen met elkaar één grote familie vormden, een soort stam. Dat raakte me behoorlijk. Zo is het voor mij begonnen.” Het moet 1992 zijn geweest.
Aan produceren dacht Heil op dat moment nog niet. “Ik had net mijn vierde of mijn vijfde plaat gekocht.” Een paar weken na de kennismaking in de kelder van het Italiaanse restaurant nodigde Heiko Laux hem uit in diens thuisstudio. “Dat was voor mij een openbaring. Ik maakte toen de beslissing om het allereerste geld dat ik zou verdienen te besteden aan een studio. Ik ben gaan werken als postbode en zodra ik mijn eerste geld had verdiend, heb ik een eigen studio ingericht en ben muziek gaan maken.”
Zijn debuutrelease, Die Offenbarung (U-Turn, 1996) is een boze, harde plaat; beuktechno, randje gabber. Het is niet de Johannes Heil die we later hebben leren kennen. “De plaat reflecteert hoe het voelde om als postbode te werken. Je moet om vijf uur ’s ochtends op het postkantoor zijn, dan ga je om zeven uur je eerste bezorgingsronde doen. Vervolgens heb je aangetekende stukken die je persoonlijk moet overhandigen en doorgaans zijn de ontvangers daar niet blij mee, wat ze op jou afreageren. Of je maakt mensen wakker die net liggen te slapen. Kortom, je werkt in de vuurlinie. Die ervaringen hoor je terug in mijn eerste plaat.”
Johannes Heil – 20.00 Leagues Under The Skin Part 1
Na zijn debuut leverde Heil jaarlijks een nieuw album met pittige techno af, steevast uitgebracht door Kanzleramt dat inmiddels was uitgegroeid het vlaggenschip van de Duitse techno. Tot in 2003 zijn zesde album 20.000 Leagues Under The Skin verscheen. Dat klinkt als ambient techno gemaakt door een beuktechno producer.
De paddenstoelen die Heil kauwde voor hij het album opnam hebben blijvende invloed gehad, want sindsdien is zijn muziek een stuk minder agressief. 20.000 Leagues was ook het laatste dat hij uitbracht via Kanzleramt. Hij maakte vervolgens een album voor Datapunk, het label van Anthony Rother. The World (2004) is een overgangsplaat: er is een nieuw bewustzijn, maar nog geen nieuw muzikaal vocabulaire.
Dat is wel te horen op Freaks R Us uit 2006. Die plaat bevat electro in de stijl die Anthony Rother ontwikkelde op basis van diens grote voorbeeld Kraftwerk. De sleuteltracks zijn Rescue Me en Last. Op Rescue Me klinkt voor het eerst de house door die de volwassen Heil typeert, de Johannes Heil zoals we die tegenwoordig kennen. En er is een hang naar ‘meer’, noem het zingeving. Of bezieling.
Het meer ingetogen Last is het soort track waarmee deejays een stomende dansnacht afsluiten om het publiek een zachte landing op aarde te laten maken, gelouterd na de extase. Rescue Me en Last zijn de piketpaaltjes die het pad markeren dat Heil na 2006 voor zichzelf heeft uitgestippeld.
Johannes Heil – Last
Last leverde Heil ook een nieuwe ervaring als deejay op. Hij draaide het als slottrack van een set in Spanje. “Het publiek reageerde op een manier die ik niet kende: ze wierpen me als het ware, met gebaren, hun hart toe. Een fantastische ervaring, want Last vertegenwoordigt voor mij pure liefde. Het herinnert me aan mijn eerste bezoeken aan de Omen club in Frankfurt, toen Sven Väth er nog draaide. Het was toen traditie in Omen om als laatste nummer een track te draaien die de geest van de avond vangt en vasthoudt, zodat mensen positief kunnen leven, tot ze de volgende week weer terugkomen.”
De albums komen sindsdien met langere tussenpozen uit, de stroom 12 inches en EPs is nooit stilgevallen. Jaarlijks brengt Johannes Heil, tegen de veertig inmiddels, meerdere releases uit, onder zijn eigen naam of als Cryptik en Unity Gain. In 2015 maakte hij een ambient album, The Black Light.
Johannes Heil is een producer die momenten vangt in muziek, die stemmingen omzet in geluid. “Het hoofdthema van een track komt als het ware uit het niets, het gebeurt gewoon. Het arrangement daarentegen is wél ontworpen, dat is bijna architectuur. Maar de harmonieën en modulaties probeer ik als het ware uit de ether te vangen door mezelf er zoveel mogelijk open voor te zetten. Dat is bijna een spiritueel proces.”
De boze postbode van toen is verdwenen, zijn geloof in elektronische muziek alleen maar sterker geworden. “Machinemuziek is niet kil of koud. Het is net zo emotioneel als alle andere muziek. Veel producers werken op basis van hun emoties en hun intuïtie.”
“Ik hou niet van donkerte en agressie. Ik ben meer iemand van zonneschijn en leven. Leven betekent iedere dag opnieuw geboren worden. De ziel is belangrijk.”
Johannes Heil – Consciousness (2012)
