Stopmotion is nog altijd een populaire animatietechniek. Vaak uitgevoerd met behulp van kleipoppetjes, maar in de vorige eeuw ook met poppen van hout. De meest geniale poppenanimator was George Pal.
George Pal (in 1908 in Hongarije geboren als Julius György Märczincsák, in 1980 overleden in Los Angeles) is niet de uitvinder van de stopmotion animatietechniek, wel een belangrijke vernieuwer. Opgeleid aan de kunstacademie van Boedapest, patenteerde hij begin jaren dertig in Berlijn, als oprichter van de Trickfilm Studio, zijn Pal-Doll techniek. Die is in Amerika bekend geworden als puppetoons.
In Hollywood werd Pal een levende legende, maar voor hij in 1939 naar Amerika emigreerde werkte hij enkele jaren in Eindhoven. Pal gebruikte zijn Pal-Doll techniek om voor Philips een aantal reclamefilms te maken. De eerste opdrachr sleutelde hij in elkaar op een hotelkamer in Parijs.
Philips Cavalcade (1934)
https://www.youtube.com/watch?v=a_088MQeIbU
Philips Cavalcade viel zo in de smaak dat de directie van de gloeilampen en radiofabrikant hem verzocht meer animaties te produceren. Hij vertrok uit Berlijn, waar de Nazis aan de macht waren gekomen, en vestigde zich in Eindhoven.
Ship of Ether (1934)
https://www.youtube.com/watch?v=msbDW1WxE2s
In Eindhoven maakte Pal tussen 1934 en 1939 voor Philips vier tekenfilms en acht reclamefilms. Zijn bedrijf noemde hij Dollywood. Het werkte ook voor de Britse zuivelfabrikant Horlicks Malted Milk. Na De Schone Slaapster en De Toveratlas uit 1935 verscheen een jaar later Aladdin en de Toverlantaarn.
Aladdin en de Toverlantaarn (1936)
https://www.youtube.com/watch?v=beertZJOfls
Pal werd steeds beter en creatiever met zijn puppetoons. Zijn Philips commercial Cavalcade of Music uit 1938 is een meesterwerk van animatie.
Cavalcade of Music (1938)
https://www.youtube.com/watch?v=jQmiqymo7Og
In December 1939, 32 jaar oud, emigreerde George Pal naar de Verenigde Staten. Daar bleef zijn talent niet lang onopgemerkt. Filmstudio Paramount gaf hem zijn eigen animatiestudio in Hollywood en in 1943 ontving Pal voor zijn pionierswerk met de puppetoons een Oscar.
In de jaren veertig maakte Pal voor Paramount een lange reeks poppenanimatiefilms, ondermeer rond het figuurtje Jasper. De Jasper-animaties startten in 1942 met Jasper and the Haunted House, in latere jaren controversieel bevonden wegens vermeend racisme.
Jasper and the Haunted House (1942)
https://www.youtube.com/watch?v=YsCmmxICmOY
De puppetoons van Pal waren zo populair dat stripuitgeverij Fawcett in de jaren veertig een reeks George Pal’s Puppetoons comics uitbracht. Tot in de jaren zestig werden de Jasper-animaties op de Amerikaanse televisie vertoond als zaterdagochtendvertier voor kinderen.
De puppetoons werden in 1987, acht jaar na het overlijden van hun schepper, opnieuw tot leven gewekt voor de animatiefilm, The Puppetoon Movie. Daarin was Jasper niet te zien, al zijn The Haunted House en verschillende Philips commercials als bonus toegevoegd aan de dvd-uitgave.
Van poppen naar special effects
In 1950 zette George Pal zijn puppetoons op ijs en richtte zich op het produceren van live action featurefilms. Die leunden sterk op zijn animatietechnieken voor het creëren van speciale effecten. Pals films toonden raketlanceringen en ruimteavonturen op het witte scherm, de SF-fantasieën kwamen tot leven dankzij zijn baanbrekende animaties. Tussen 1950 en 1960 produceerde hij vijf klassiek geworden SF-films die alle, met uitzondering van Conquest of Space uit 1954, een Oscar voor Beste Special Effects wonnen.
Ook als filmproducer gaf Pal blijk over een pionierende geest te beschikken. Destination Moon (1950) was de eerste Amerikaanse film over ruimtevaart. When Worlds Collide (1951) gaf Stanley Kubrick zijn inspiratie voor de aan een rolstoel gekluisterde Dr. Strangelove, de gekke professor uit de gelijknamige film.
Trailer When Worlds Collide
De roman War of the Worlds van de Britse SF-auteur H.G. Wells is drie maal verfilmd, in 2005 door Steven Spielberg (met Tom Cruise in de hoofdrol) en in 2013 als de via internet verspreide privéproductie van regisseur Christopher H. Baum. Maar de eerste filmadaptatie was van Pal, in 1953. In 1960 verfilmde hij opnieuw een roman van H.G. Wells, The Time Machine. Die regisseerde hij zelf.
George Pal overleed in 1980, 72 jaar oud, aan een hartaanval. Op Hollywood Boulevard heeft hij een ster in de Walk of Fame. Zijn animatiefilm Tulips Shall Grow, gemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog, herinnert aan zijn verblijf in Nederland en is opgenomen in de Libary of Congress.
Tulips Shall Grow (1942)
https://www.youtube.com/watch?v=aeQ5vmbvgxM
Lees meer
