Nieuwe media prikkelen de creativiteit. Ideeën over veiligheid en privacy worden door de revolutie van de sociale media volkomen op hun kop gezet en oude spelregels gelden niet meer.
In dit kritische betoog hoe de mondiale mens omgaat met de dilemma’s die nieuwe technologieën en de onvermijdelijke invloed daarvan op onze privacy. De samenleving als black box?
Boef
Onlangs overviel een Amerikaanse boef een bank en benutte Twitter om zijn ontsnapping veilig te stellen. Via zijn slimme telefoon zette deze slimme schurk een oproep op het sociale netwerk. Hij had een spoedklus: graafwerk voor 30 dollar per uur. Geïnteresseerden konden zich op een bepaald uur op een bepaalde plek melden. Wel een blauwe overall aantrekken; de schoppen zou hij meenemen.
Op het afgesproken uur stonden er driehonderd blauwe overalls op de afgesproken plek – waar zich toevallig ook een bank bevond. Hé, dat is merkwaardig, die bank was net overvallen. Door een overvaller gekleed in, hoe kan dat nou, een blauwe overall? Alle camerabeelden ten spijt, de boef verdween in een wolk van werkkleding.
Playa-pret
Nieuwe media prikkelen de creativiteit en dit is een kras voorbeeld. Ideeën over veiligheid en privacy worden door de revolutie van de sociale media volkomen op hun kop gezet en oude spelregels gelden niet meer. Daar worstelt iedereen mee, niet alleen starre instituties als bestuur en wetgever. Ook de vakantie-vierende burger die zijn playa-pret vrolijk rondtwittert, realiseert zich niet dat de inbreker meeleest. Deze wereld is te nieuw, te anders. Daar moet je creatief mee omgaan, zoals die twitterende overvaller die – oneerlijk is eerlijk – de kans zag en hem greep.
Twitter, Facebook en YouTube bieden niet alleen kansen aan creatieve criminelen, ze leveren rechtshandhavers een schat aan informatie op. Een hoge Nederlandse politiebeambte sprak onlangs woorden van deze strekking: ‘Als je me tien jaar geleden had gezegd dat iedere Nederlandse burger een dossier van duizend pagina’s online zou plaatsen, had ik je voor gek verklaard. Nu doen ze het uit zichzelf.’ Hij doelde op Facebook.
Anoniem over straat
Vroeger keek de rechercheur naar de bloedspetters op het behang en probeerde daaruit conclusies te trekken. Nu stapt hij direct naar de meterkast in de gang, waar middels data over stroom-, water- en gasverbruik vitale aanwijzingen zijn opgeslagen. En het zal alleen nog maar gekker worden. Er komen steeds meer camera’s, sensoren en slimme meters, die een tsunami aan gegevens vastleggen. Binnenkort kunt u niet meer anoniem over straat, want de Google Glass van de hipster filmt u ongevraagd en streamt de beelden in realtime naar de databanken van Google, waar uw voorstelling voor eeuwig ligt opgeslagen.
Eerst hadden vliegtuigen een ‘black box’, een zwarte doos die alle vluchtgegevens opslaat zodat onderzoekers kunnen reconstrueren wat ervoor afging aan een crash; mede met het doel daar van te leren. De auto bevat inmiddels zoveel elektronica dat hij een rijdende zwarte doos is geworden; ook handig voor de verzekering die kan controleren wanneer en hoe hard u (niet) heeft geremd. En met alle camera’s en sensoren en binnenkort drones om ons heen, wordt de gehele samenleving een zwarte doos waarin alles wordt geregistreerd en voor eeuwig opgeslagen. PRISM is oud nieuws. In de nieuwe wereld zijn Google, Twitter en Facebook de geheime diensten. Flauwekul? Lees Sociale Media: Het nieuwe DNA van TNO-medewerker Arnout de Vries, dit najaar in de boekhandel. Big brother, dat zijn wij.
