Dit keer creatieve crowdsourcing. Samen met publiek een creatief proces aangaan. Maar Facebook is toch geen Rijksmuseum? Of toch wel? Waarom publiek betrekken bij een creatief concept niet werkt?
Creative crowdsourcing
Paul Verhoeven probeerde het twee jaar geleden met Steekspel; John Ewbank deed het iets recenter met Het Koningslied. Verhoeven liet verstek gaan op de première van zijn film; Ewbanks trok zijn lied terug. Wat is het probleem? Crowdsourcing, of preciezer: creative crowdsourcing. Het werkt niet.
Het publiek laten meewerken aan een creatief product, zoals gebeurde bij het scenario van Steekspel en de woorden van het Koningslied, levert onveranderlijk een misbaksel op. Het zal professionele tekstschrijvers niet verbazen. Schrijven is een vak, stellen ze (daarin hebben ze gelijk). En democratie mag een groot goed zijn als het gaat om het inrichten van de samenleving, ik laat het vakwerk liever over aan de vakman. Laat u de loodgieter in uw gebit boren?
Innerlijk genie
Creativiteit en crowd (massa) gaan niet samen, althans niet aan de productiekant van de matrix. De reden is zo voor de hand liggend dat de idealist hem makkelijk over het hoofd kan zien: niet iedereen is creatief. En niet alleen idealisten negeren dat blote feit, dat doen we bijna allemaal, want de boodschap dat iedereen een kunstenaar is wordt ons, de consument, al zo’n jaar of twintig door reclamemakers ingepompt.
En niet alleen door reclamemakers. Ook de (doorgaans Amerikaanse) bedrijven die sociale media leveren houden de mythe in stand dat er in iedereen – ongeacht inkomen, opleiding, intelligentie of fysieke conditie – een Rembrandt of een Mozart schuilt, of in ieder geval het embryo van een kunstenaar. Dat innerlijke genie moet je de ruimte geven en daar bieden sociale media alle gelegenheid toe. Het is maar goed dat internet oneindig is, anders barstte het uit zijn voegen door de creatieve uitingen van de crowd.
Rijksmuseum
Facebook is geen Rijksmuseum en dat is de misvatting achter creative crowdsourcing: het haalt appels en peren door elkaar. Bovendien is er nog een probleem: De Nachtwacht is geen collage. Zelfs de collages van Kurt Schwitters zijn het werk van één persoon. Het script van Steekspel of de tekst van Het Koningslied waren daarentegen het samengevoegde werk van meerdere auteurs, zelfs een amorfe wolk van schrijvers. De mislukking was meegebakken in het concept. Creativiteit en crowd gaan niet samen. Ze delen twee letters, maar zijn niet synoniem.
Laten we er niet moeilijk over doen. Niet alles wat de digitale revolutie mogelijk maakt, is bij voorbaat een succes. Dat het kan, betekent niet automatisch dat het wenselijk is. Creative crowdsourcing is een contradictio in terminis, een vierkante cirkel, een onbevlekte ontvangenis. ‘Scheppen gaat van au’ schreef Jessurun d’Oliveira ooit en wie dat is, kunt u opzoeken in dat wonder van crowdsourcing, Wikipedia. Er zitten veel democratische en emanciperende aspecten aan digitale media, maar als het op scheppen aankomt levert de dictator beter werk af.
