Leonard Cohen (1934) is een van de vele muziekhelden die ons in 2016 ontvielen. De man en zijn muziek in drie essentiële songs.
Bob Dylan is de Nobelprijs voor literatuur toebedeeld, maar Leonard Cohen heeft dichtbundels en romans gepubliceerd. Als zanger scoren beiden niet hoog op de schaal van Pavarotti, maar – het is strikt persoonlijk, uiteraard – de warme bariton van de Canadese troubadour resoneert beter met mijn gemoed dan de nasale tenor van de singer-songwriter uit Amerika. In Dylan hoor ik een interessante vreemdeling, in Cohen een broer.
Eind jaren zestig, toen muziek de verbeelding van een generatie in vlam zette, was er op het schoolplein een merkwaardige verdeling. De jongens zaten in het Dylan-kamp, Cohen was voor meisjes. Die adoreerden de fijnbesnaarde estheet met de donkere stem en het donkere hart. Hij was mysterieus, roerde met een etsnaald in zijn ziel en bezong de liefde als onbetrouwbaar maar essentieel panacee tegen een onverschillig universum.
Cohen was de dichter, Dylan de liedjesman. Ze zijn beiden hors categorie.
Met drie nummers doe je Leonard Cohen natuurlijk ruimschoots te kort, maar de drie die ik heb gekozen uit een oeuvre van veertien albums (in 49 jaar) behoren tot het hart van zijn oeuvre. Ze typeren de man en zijn muziek, en geen van de drie is te vinden op de dubbel-cd The Essential Leonard Cohen. Ieder huis zou een exemplaar moeten hebben en daar horen deze drie ook tussen. Vandaar.
Ze komen van Cohens eerste drie albums, die voor velen – ook voor mij –het beste weergeven wat de man en zijn muziek zo bijzonder maakt. Wie Cohen uitkookt tot de kern komt uit op die drie schraal gearrangeerde albums van eind jaren zestig, begin jaren zeventig die volkomen los staan van de tijd waarin ze verschenen. Ze zijn romantisch, maar donker; existentieel, maar troostend; hoogst persoonlijk, maar universeel. Meesterwerken die de man lang zullen overleven.
Teachers is een van de minder bekende nummers van zijn debuutalbum, Songs of Leonard Cohen (1967), een plaat waarvan meer dan de helft van de tien tracks klassiekers zijn geworden (met Suzanne als de onbetwiste kampioen). Deze dus niet, maar ik hoor hem liever dan het veel bekendere So Long, Marianne. Zoals in veel Leonard Cohen-songs zijn de openingsregels een rechtse hoek.
Teachers
Voor zijn tweede album Songs from a Room (1969) verhuisde Cohen van het Chelsea Hotel in New York naar het platteland van Tennessee. De plaat klinkt een stuk kaler dan zijn voorganger, die zonder Cohens medeweten door producer John Simon was opgeleukt met strijkers en blazers. De producer van Room, Bob Johnston, had eerder gewerkt met Bob Dylan, Johnny Cash en Simon & Garfunkel en op het zwaartepunt van die driehoek vinden we de Leonard Cohen van Songs from a Room.
De plaat deed het net als zijn debuut in Europa veel beter dan in Amerika en opent met een van zijn bekendste nummers, Bird on a Wire. Een andere klassieker is The Partisan. een cover; het werd geschreven door de Russisch-Franse songschrijfster Anna Marly. Op kant twee staat het weinig gehoorde You Know Who I Am. Dat nummer was in 1970 gecompileerd voor de verzamelelpee Fill Your Head With Rock en aldus de eerste Leonard Cohen-track in mijn toen nog zeer bescheiden vinylcollectie.
You Know Who I Am
Op The Essential Leonard Cohen ontbreekt mijn favoriete Leonard Cohen-song. Nee, dat is niet Hallelujah, dat in de versie van de man zelf (te vinden op Various Positions uit 1984) niet om aan te horen is, verpest als het wordt door een arrangement waarvoor Klaus Wunderlich zich zou hebben geschaamd. Dat nummer is door John Cale uit de goot getrokken en dankzij Jeff Buckley ieders favoriete tranentrekker geworden. Fantastisch lied, maar niet in de uitvoering van Cohen.
Avalanche is het openingsnummer van ’s mans derde langspeler, Songs of Love and Hate (1971), wellicht het album uit Cohens oeuvre waar ik naar grijp als het huis onverhoopt in vlammen mocht opgaan. Cohen is de belangrijkste inspirator van Nick Cave, die er een carrière van heeft gemaakt om zich aan de wereld te presenteren als een poète maudit uit de Australische bush. Avalanche opent het eerste soloalbum van Cave. En besluit dit trio nummers waarvoor de samensteller van The Essential Leonard Cohen geen ruimte wist te vinden.
Avalanche
Wie er geen genoeg van kan krijgen, nu we onze teen in het bad van Cohens muziek hebben gedoopt, kan wellicht uit de voeten met de navolgende documentaire. Die verhaalt hoe Leonard Cohen de stap maakte van dichter naar singer-songwriter. Mensen die met hem hebben gewerkt, kenners en liefhebbers geven commentaar op zijn eerste zes albums en plaatsen die in context. En iedereen is het over over eens: grote man, groot oeuvre, maar die eerste drie platen, daar gaat het om.
